Fot. Vladimír Koątial
|
PO¦REDNIA GRAŃ 1876
Pierwsze wej¶cie na efektown± Po¶redni± Grań (2440 m) było jednym z ¶mielszych wyczynów w historii taternictwa. Dokonał go węgierski turysta Edmund V. Téry w dniu 11 sierpnia 1876 r., podczas swego zaledwie drugiego pobytu w Tatrach. Miał równo 20 lat, w czym był podobny do swego polskiego odpowiednika – zdobywcy Mnicha, Jana Gw. Pawlikowskiego, nota bene działaj±cego w tym samym czasie. Jego przewodnikiem był słynny Johann Still, licz±cy już wówczas lat 71. Wchodzili z Doliny Zimnej Wody (Małego Kolbachu), drog± nietrudn± ale do¶ć skomplikowan± orientacyjnie. Drugim podobnej rangi dokonaniem Téryego było pierwsze wej¶cie na nie mniej wyzywaj±cy Durny (2623 m). Oba szczyty należały do ówczesnych „szklanych gór”, nic więc dziwnego, że sukcesy odbiły się szerokim echem, także po polskiej stronie Tatr. W swej „Wycieczce na Łomnicę” pisze Bronisław Rajchman (s. 91): W restauracji w Szmeksie „zapoznajemy się z najdzielniejszym węgierskim turyst± doktorem Téry Ödön, opowiadamy o naszej drodze i dowiadujemy się, że wdarł się na niedostępny dot±d szczyt góry Durnéj (Nordtrabant), przyczém o mało życia nie stracił.” Wypada dodać, że Téry nie był jeszcze doktorem a spotkanie w Szmeksie odbyło się 3 sierpnia 1877, czyli na 5 dni przed jego wej¶ciem na Durny. Podobnie jak Pawlikowski, tak i on miał w sobie żyłkę sportow±: szczyt uważano za niemożliwy do zdobycia i to wystarczyło za podnietę. Ale duch sportu nie wkroczył wtedy jeszcze w góry i „drapanie się” na szczyty musiało mieć „poważniejsze” motywy. St±d już w pierwszych zdaniach artykułu słowa nadziei na piękny i pouczaj±cy widok, co było jednym z uznanych uzasadnień wspinaczkowych szaleństw.
Artykuł o Po¶redniej Grani Téry zamie¶cił w tomie 1879 rocznika Magyarországi Kárpátegylet Evkönyve (Jahrbuch des Ungarischen Karpathenvereins). Tekst węgierski (s. 168–176) przetłumaczył na niemiecki (s. 177–186) Ludwig v. Mészáros. Pióro młodego autora jest jeszcze niewyrobione, brak mu będ±cych już wówczas w użyciu terminów z dziedziny wspinania i morfologii terenu skalnego. Przewodnikowe opisy jego dróg (np. WHP 2582, 2584) powstawały póĽniej na podstawie powtórzeń. Małego wyja¶nienia wymaga stosowana przez autora nomenklatura. Zgodnie z praktyk± ludow±, Po¶rednia Grań pierwotnie oznaczała cały długi grzbiet rozdzielaj±cy obie doliny. Z czasem nazwa zwęziła się do najwyższego szczytu, co jednak odczuwali ówcze¶ni taternicy i – od Fuchsa poczynaj±c – uciekali się do formy Mittelgrat-Turm, w polskiej literaturze Turnia Po¶redniej Grani. St±d u Téryego Po¶redni Rygiel dla grzbietu jako cało¶ci i Po¶rednia Grań dla samej kulminacji. Nie unowocze¶niamy nazwy Szmeksu, ponieważ do końca XIX wieku forma Smokowiec nie była szerzej znana. W naszym tłumaczeniu redukujemy nadmiar akapitów a wtr±cenia tłumacza w tek¶cie ujmujemy w nawiasy kwadratowe.
Józef Nyka
|
GBH0000 | 23 (2007) |
GBH0000 | ERSTERSTEIGUNG DES MITTELGRATES | 23 (2007) |