Fot. Vladimir Kostial
|
POSREDNIA GRAN 1876
Pierwsze wejscie na efektowna Posrednia Gran (2440 m) bylo jednym z smielszych wyczynow w historii taternictwa. Dokonal go wegierski turysta Edmund V. Tery w dniu 11 sierpnia 1876 r., podczas swego zaledwie drugiego pobytu w Tatrach. Mial rowno 20 lat, w czym byl podobny do swego polskiego odpowiednika – zdobywcy Mnicha, Jana Gw. Pawlikowskiego, nota bene dzialajacego w tym samym czasie. Jego przewodnikiem byl slynny Johann Still, liczacy juz wowczas lat 71. Wchodzili z Doliny Zimnej Wody (Malego Kolbachu), droga nietrudna ale dosc skomplikowana orientacyjnie. Drugim podobnej rangi dokonaniem Teryego bylo pierwsze wejscie na nie mniej wyzywajacy Durny (2623 m). Oba szczyty nalezaly do owczesnych „szklanych gor”, nic wiec dziwnego, ze sukcesy odbily sie szerokim echem, takze po polskiej stronie Tatr. W swej „Wycieczce na Lomnice” pisze Bronislaw Rajchman (s. 91): W restauracji w Szmeksie „zapoznajemy sie z najdzielniejszym wegierskim turysta doktorem Tery Odon, opowiadamy o naszej drodze i dowiadujemy sie, ze wdarl sie na niedostepny dotad szczyt gory Durnej (Nordtrabant), przyczem o malo zycia nie stracil.” Wypada dodac, ze Tery nie byl jeszcze doktorem a spotkanie w Szmeksie odbylo sie 3 sierpnia 1877, czyli na 5 dni przed jego wejsciem na Durny. Podobnie jak Pawlikowski, tak i on mial w sobie zylke sportowa: szczyt uwazano za niemozliwy do zdobycia i to wystarczylo za podniete. Ale duch sportu nie wkroczyl wtedy jeszcze w gory i „drapanie sie” na szczyty musialo miec „powazniejsze” motywy. Stad juz w pierwszych zdaniach artykulu slowa nadziei na piekny i pouczajacy widok, co bylo jednym z uznanych uzasadnien wspinaczkowych szalenstw.
Artykul o Posredniej Grani Tery zamiescil w tomie 1879 rocznika Magyarorszagi Karpategylet Evkonyve (Jahrbuch des Ungarischen Karpathenvereins). Tekst wegierski (s. 168–176) przetlumaczyl na niemiecki (s. 177–186) Ludwig v. Meszaros. Pioro mlodego autora jest jeszcze niewyrobione, brak mu bedacych juz wowczas w uzyciu terminow z dziedziny wspinania i morfologii terenu skalnego. Przewodnikowe opisy jego drog (np. WHP 2582, 2584) powstawaly pozniej na podstawie powtorzen. Malego wyjasnienia wymaga stosowana przez autora nomenklatura. Zgodnie z praktyka ludowa, Posrednia Gran pierwotnie oznaczala caly dlugi grzbiet rozdzielajacy obie doliny. Z czasem nazwa zwezila sie do najwyzszego szczytu, co jednak odczuwali owczesni taternicy i – od Fuchsa poczynajac – uciekali sie do formy Mittelgrat-Turm, w polskiej literaturze Turnia Posredniej Grani. Stad u Teryego Posredni Rygiel dla grzbietu jako calosci i Posrednia Gran dla samej kulminacji. Nie unowoczesniamy nazwy Szmeksu, poniewaz do konca XIX wieku forma Smokowiec nie byla szerzej znana. W naszym tlumaczeniu redukujemy nadmiar akapitow a wtracenia tlumacza w tekscie ujmujemy w nawiasy kwadratowe.
Jozef Nyka
|
GBH0000 | 23 (2007) |
GBH0000 | ERSTERSTEIGUNG DES MITTELGRATES | 23 (2007) |