JOZEF NYKA
Zdzislaw
Dziedzielewicz-Kirkin
 
[Zdzislaw Dziedzielewicz, Maly Koscielec]
Zdzislaw Dziedzielewicz na grani Malego Koscielca w marcu 1954 r.,
w dni alpiniady zimowej. Fragment fotografii prasowej.
  
Redakcja: Monika Nyczanka

Copyright (c) 2012 by Jozef Nyka

ZDZISLAW DZIEDZIELEWICZ-KIRKIN[1]
Kazda rozmowa ze Zdzislawem Dziedzielewiczem to byla zywa lekcja historii polskiego taternictwa. Pamiec mial godna pozazdroszczenia, totez wracaly z dawnych lat osoby, miejsca, zdarzenia, anegdoty. Z 94 lat zycia, bez mala 80 wypelnily mu gory: Beskidy, skalki, Tatry, ale takze Kaukaz i Alpy. Urodzony 25 wrzesnia 1916 r. we Lwowie, byl wnukiem przyrodnika Jozefa Dziedzielewicza[2], a synem Witolda i Eugenii z domu Kirkin. We Lwowie oprocz Jozefa znany byl jego brat czy kuzyn, dr Antoni Dziedzielewicz (1854–1935), prezes Zwiazku Adwokatow Polskich i redaktor czasopism prawniczych, wyspecjalizowany w etyce zawodu adwokackiego, przy tym wybitny dzialacz spoleczny, zasluzony m.in. dla „Sokola”. Matka pochodzila z rzeszowskiego. Wyemancypowana i wielostronnie uzdolniona, zapisala sie na...
 

GBH0000    35 (2012)
[brak_tresci]

PRZYPISY
 1. ↑ Pierwsze strony tego opracowania w ostatnich miesiacach zycia (29 V – 1 VI 2010) odczytali Zdzichowi opiekunowie z KW w Gliwicach, m.in. Elzbieta Olejarczyk-Baranek i Tomasz Baczkowski. Zdzislaw wniosl drobne poprawki, a kilka watkow rozwinal. Tych rozszerzen nie uwzgledniamy tu z braku miejsca, moze przydadza sie komus w obszerniejszej wersji biografii.
 2. ↑ Prawnik Jozef Dziedzielewicz, uczen prof. Maksymiliana Nowickiego, przyjaciel Lomnickiego, Wajgla, Wierzejskiego, entomologia zainteresowal sie ok. 1865 r., pierwsza prace o siatkoskrzydlych oglosil w r. 1867 w Sprawozdaniu Kom. Fizjograficznej c.k. Tow. naukowego Krakowskiego. W Tatrach bywal m.in. 1891 i 92. Duzy biogram zamiescilo Sprawozdanie Kom. Fizjograficznej 1918–20 s. XLIV, ma tez haslo w PSB.
 3. ↑ Jozef Nyka: Jan Staszel 1915–2003, „Glos Seniora” 2/2003.
 4. ↑ Jerzy Hajdukiewicz (1918–1989): „Gory mojej mlodosci”, 1988, s. 288. Pozegnanie autora: Jozef Nyka (jn) „Dr Jerzy Hajdukiewicz”, „Glos Seniora” 7/1989 i „Taternik” 1/1991, s. 53.
 5. ↑ Pozegnanie: J. Nyka: „I Jano poszedl w niebieskie hale”, „Glos Seniora” 5/1997.
 6. ↑ Harcerski watek w biografii Zdzicha przedstawia Barbara Morawska-Nowak w studium „Przez harcerstwo do taternictwa. Sylwetka Zdzislawa Dziedzielewicza-Kirkina”. „W ostatnim roku zycia Zdzicha – mowi – gdy lezal juz w zakladach opiekunczych, bywalam w jego mieszkaniu i porzadkowalam jego papiery. Rozmawialam z nim i spisywalam wspomnienia. Wzielam tez udzial w konferencji Muzeum w Gliwicach na temat dziejow harcerstwa w tym miescie. W gotowej do druku pospotkaniowej ksiazce ukaze sie moj wyzej wspomniany artykul (2012, ss. 253–268). Tytul ksiazki: Z dziejow harcerstwa w Gliwicach.”
 7. ↑ Zdzich wspominal: „Pierwsze schronisko TT(PTT) stalo nieco na ukos naprzeciwko obecnej stacji PIHM, po drugiej stronie drozki, na samym brzyzku. Pozostala po nim wyrownana plasienka i slady kamiennych schodkow, prowadzacych w dol w kieunku „Murowanca” (list z 26 III 1994).
 8. ↑ Zdzislaw Dziedzielewicz-Kirkin: „Poczatki TH w Zakopanem”. „Glos Seniora” marzec 1989, s. 1–3, poprawki z listopada 1999. Internet: „Gazeta Gorska” 24 IX 2006.
 9. ↑ Zdzislaw Kirkin-Dziedzielewicz: „Pierwszy dzien wojny”, „Taternik” 3–4/1963, s. 101–105. Artykul zostal skrocony i przerobiony redakcyjnie. Wiekszy olowkowy manuskrypt, zatytulowany „Droga przez Matke Boska”, zachowal sie w zbiorach J. Nyki i zasluguje na osobne wydanie.
10. ↑ Franciszek Ciesielka (Szczawnica) „Zapomniane sciezki” „Podhalanka” 1979 (Jednodniowka Zw. Podhalan) s. 29: „W koncu pazdziernika zjawia sie na terenie powiatu Nowy Targ znany mi osobiscie porucznik W.P. Henryk Radosik [blad], ktory pod pseudonimem 'Herfurt' zaklada pierwsza grupe podziemnej armii pod wezw. 'Orzel Bialy', ktora zreszta wkrotce przeksztalca sie w Zwiazek Walki Zbrojnej”.
11. ↑ Jozef Nyka (jn): „Ryszard Wojna”, „Glos Seniora” 1/2004.
12. ↑ Protokol z I plenarnego zebrania Prezydium Komisji Taternictwa Zarzadu Glownego PTTK, odbytego w Warszawie w dniu 17 maja 1953 r. Przewodniczacym Komisji zostal dr Wlodzimierz Marcinkowski, sekretarzem T. Kerc, a jednym z dwu czlonkow Andrzej Pietsch.
13. ↑ Jozef Nyka: „Sztafeta na Orlej Perci”, Biblioteczka Historyczna „Glosu Seniora”, 1998.
14. ↑  Arno Puskas: Horna Kezmarska strbina – December 1956. „Krasy Slovenska” 2/1957 s. 56–58.
GBH0000  ZDZISLAW DZIEDZIELEWICZ-KIRKIN 35 (2012)
Born on 25 September 1916, he began climbing in the 1930s. His fervour for the outdoors began when he was a child. Growing up near the mountains he hiked extensively. During his adolescent years Zdzislaw along with his friend Zbigniew Kubinski, founded a climbing group called Makolagwy. In 1936 they started rock climbing, making a series of fine ascents. During world war II he worked short in the German sawmill “Hobag” and later in a German air force anti-gas defence school. For his 4 friends he organized a ski escape from occupied Poland. He accompanied them via the Zawrat Pass until the border. In autumn 1941 he went with the anti-gas school to Lemberg (Lwow, now Lviv) and later to the Ukrainian town Kamyanske. In the Tatra Mountains amongst his memorable climbs are the famous “Dziedziel” route on the Koscielec SW face (1939), the Swierz Chimney direct (1939), the SW ridge of Zabia Lalka (1946) and the first winter ascent of the Drège Chimney on the Granaty Peaks (1953). In 1957 Zdzislaw headed to Caucasus to try his skill at ice routes. On 10 September 1957 he climbed the lower top of Elbrus (5621 m, first Polish ascent). Since 1960 he visited the Alps, where he introduced the young Wanda Rutkiewicz. In 1964–65 he took her for a variety of climbs in the Austrian Alps and in the Dolomites. Living at Gliwice, Zdzislaw climbed extensively in the juraic limestone crags, his lifelong passion was skiing and ski mountaineering. He was keenly interested in teaching mountaineering and extreme skiing. Being member of the Management Committees of the Klub Wysokogorski he was involved in the founding of the Silesian sections of Katowice and Gliwice. Zdzislaw was among the most respected “taterniks” Polands. He was honorary membeer of the Klub Wysokogorski (1965) and the Polskie Tow. Tatrzanskie (1995). Professionally, he was an ingeneer, and served for many years in the Biprohut at Gliwice. He was a man with an outlook and opinions which often revealed a refreshing unorthodoxy. He died on September 21, 2010 as the last of the great Polish pre-war climbing masters.