Mile wiesci nadeszly z poludniowo-wschodniego kranca grupy Masherbrum, gdzie nad dolinami Hushe, Charakusa, Kharidas i Nangmah znajduja sie modne ostatnio (i wolne od oplat szczytowych!) granitowe turnie. W ostatniej z wymienionych dolin w lipcu 2001 dzialali Marcin Tomaszewski ze Szczecina i Krzysztof Belczynski z KW Torun, ktorzy pokonali nowa droge dziewicza polnocno-zachodnia sciana szczytu Denbor (ok. 4900 m).

Trojwierzcholkowa turnia tej nazwy wznosi sie w koncowym odcinku grani, w ktorej zajduje sie slynny szczyt Amin Brakk (ok. 5850 m) – ze swoja liczaca blisko 1100 m wysokosci sciana zachodnia. Nieco przytlo-czona nim turnie Denbor w sierpniu 1998 r. w relaksowej wspinaczce (alpejskie PD) od tylnej strony zdobyly i nazwaly Libby Peter oraz znana alpinistka brytyjska, Louise Thomas. Zdjecie turni, z nieaktualnym juz podpisem, mozna zobaczyc w "Gorach" 11/2000 (s. 45) w artykule bedacym owocem rekonesansu Wojtka Kurtyki jesienia 2000 roku.

Pokonana przez nasza dwojke droga (trudnosci VII A3) ma ok. 550 m wysokosci, a jej przejscie zajelo 8 dni z biwakami w portaledzach. Wierzcholek osiagnieto 24 lipca. Elegancka linia – nazwana "Tanczac w Ciemnosciach" – rozwiazuje najbardziej strzelisty srodkowy z trzech filarow sciany, miejscami biegnac jego krawedzia. Liczaca 11 wyciagow droga (lina 60 m) do polowy wysokosci jest silnie przewieszona: do 1015 m na wyciag. Obaj wspinacze byli nieco rozczarowni jakoscia skaly w stosunku do tego, co widac na zdjeciach. Rysy kusily perspektywa wspinaczki "w amerykanskim stylu", ale gdy okazywalo sie, ze friendy moga sie wykruszac, dlugie odcinki trzeba bylo pokonywac hakowo.

Wczesniej zespol podjal tygodniowa akcje celem przejscia nowej drogi na Amin Brakk – olbrzymia wybrzuszona plyta na lewo od pokonanego w 1999 r. filara (hiszpanska droga "Sol Solet", z wyciagiem A5 poprowadzonym przez Silvie Vidal, podobno na tej wysokosci pierwszym tak trudnym wytyczonym przez kobiete). Po pokonaniu 200 m mikstu i 40-metrowego progu nasz zespol przeszedl wyciag we wlasciwej plycie, z uzyciem tzw. bathookow (hakow wymagajacych drobnych wiercen). Wobec faktu, ze kolejne formacje w plycie "nie puszczaly" z pomoca zwyklych hakow i obawy, ze takze nastepne 5 wyciagow wymagaloby wiercen, wspinacze zawrocili. Terenem tym podobno wiodla wczesniejsza proba rosyjska, w literaturze anglojezycznej nie odnotowana.

Oprocz sciany Amin Brakk, po bokach 18-kilometrowej doliny Nangmah (opadajacej spod szczytu K6, Baltistan Peak, 7281 m), dominuja skalne urwiska Changui Tower (5820 m) oraz wybitna baszta Shingu Chatpa (takze Charpa, Chakpa; na mapie J. Wali 1990 Great Tower, 5800 m). Zdobyta w zeszlym roku przez Koreanczykow latwiejsza zachodnia sciana kusi najwyzsza skalna formacja w dolinie, ok. 1500-metrowym polnocnym filarem, ktory rowniez w zeszlym roku byl obiektem zainteresowania Carlosa Buhlera i niezbyt przekonanych do projektu towarzyszacych mu Rosjan. Czterej silni Amerykanie (dwaj dzierza rekord szybkosci na Zenyatta Monyatta na El Capitanie) przybyli do doliny w lipcu 2001 i najpierw zaatakowali monolityczna 400-metrowa turnie po prawej w glebi doliny. Maja tez w planach ow wielki filar, ktory zdobi juz okladke najnowszego katalogu firmy Cascade Design. Nasi wspinacze oceniaja ten filar jako efektowny ale kruchy. Eksploracje bocznych scian doliny Nangmah i sasiedniej mniejszej doliny Kharidas rozpoczeli w roku 1996 i zdominowali Hiszpanie oraz Wlosi, do ktorych dolaczaja Koreanczycy. Sa tez wielkie drogi brytyjska i czeska.

Mlody, ale juz doswiadczony we wspinaczkach "big wall" polski zespol dal sie poznac seria blyskotliwych przejsc latem 1996 w Tatrach. Pozniej Belczynski kilka razy wspinal sie na El Capitan, zas Tomaszewski m.in. uczestniczyl we wszystkich wspinaczkach ubieglorocznej wyprawy na Grenlandie (zob. GS 9/00 i "High" 223 z czerwca 2001). Belczynski jest astrofizykiem i obecnie konczy doktorat w USA, Tomaszewski jest z wyksztalcenia geodeta. Na podkreslenie zasluguje fakt, ze wspinacze pojechali wylacznie we dwoch, nie znajac kraju. Ze wzgledu na szybkie wyczerpanie zywnosci i finansow, planowany na polowe sierpnia powrot przyspieszyli o 2 tygodnie. Sciana Denbor jest wedlug nich byc moze najtrafniejszym wykorzystaniem skromnego wyjazdu, zwlaszcza ze na trzech niemal dwa razy wiekszych scianach w otoczeniu doliny wszystkie "oczywiste" problemy zostaly juz rozwiazane. Na prawo od polskiej drogi samotna probe podjal mlody Kanadyjczyk Matt Maddaloni, ktory po dwoch dniach poreczowania i wspinaczce non stop 27 i 28 lipca (do dnia, gdy Polacy opuszczali doline) przekroczyl ⅓ wysokosci sciany, napotykajac 2 miejsca A4.

Chcialbym przekazac wiadomosc o wyprawie bulgarskiej na Broad Peak (8051 m), stanowiacej przygotowanie do wyprawy narodowej na K2 w roku przyszlym. Kierownikiem byl Nikolaj Petkow. W dniu 22 lipca 2001 o godz. 11.45 Gospodin Dinew osiagal Broad Peak – Rocky Summit (8035 m). Razem z nim szla dwojka Amerykanow. Pogoda byla kiepska: mgla, wiatr, trudno sie bylo zorientowac co jest co. Partner Dinewa, Petko Rajkow, zrezygnowal na wysokosci ok. 7600 m. Nastepnego dnia o godz. 11.30 Petko Totew i Stanimyr Zeliazkow weszli na glowny wierzcholek Broad Peaka (8051 m). Razem z nimi do Rocky Summit szedl 2-osobowy zespol estonski, ktory sie w tym miejscu zatrzymal. W ciagu dalszej 1 godziny i 15 minut dwaj Bulgarzy osiagneli szczyt glowny. Bylo to jedno z pierwszych w tym sezonie wejsc na Broad Peak Main. Nasi alpinisci nie znalezli na nim zadnych sladow wejsc, choc dzien wczesniej Dinew zastal na Rocky Summit zdeptany snieg i flagi pozostawione przez grupy chinsko-pakistanska i argentynska.

Kierownik wyprawy, Nikolaj Petkow, jest bardzo doswiadczonym alpinista. Byl jednym z naszych zdobywcow Mount Everestu, wszedl na Dhaulagiri, ma tez na swoim koncie pludniowe sciany Aconcagua i Piku Kommunizma. Na Trango Nameless Tower zrobil droge slowenska, a zima sciany Eigeru i Matterhornu. Do kompletu tzw. Korony Ziemi brakuje mu tylko Gory Vinsona. Od r. 1999 jest prezesem Federacji Bulgarskich Klubow Alpinistycznych. Ma 43 lata i tytul doktora.

Zbigniew Jaworowski przekazal nam kolejna smutna wiadomosc: 19 lipca podczas wypoczyn-kowego pobytu na Teneryfie utonal kapiac sie w morzu jego tatrzanski partner z konca lat czter-dziestych, Zenon Jan Wegrzynowicz. Urodzony 8 lipca 1929 r., mial za soba niedluga (ok. 5 lat) lecz intensywna kariere tatrzanska. Wszyscy pamietamy go z pierwszego przejscia zlebu z Malej Rogatej Szczerbiny, potocznie zwanego zlebem Wegrzynowicza (z Tadeuszem Nowickim – 24 VIII 1950). Nowych drog i wariantow mial jednak wiecej. Naleza do nich poludniowo-wschodnia sciana Niznich Rysow (13 VIII 1950) i polnocno-wschodnia sciana Zadniej Garajowej Turni (28 VII 1950, V, 6 h). Duzo chodzil w zimie i ma za soba szereg prob i premier zimowych, m.in. takich, jak wejscia na Niznie Rysy z dolin Ciezkiej (10 II 1951) i Spadowej (7 IV 1951) czy Kominem Swierza na Zabiego Mnicha (4–5 III 1950). We wspinaczkach towarzyszyli mu Zbigniew Jaworowski, Andrzej Manda, Karol Jakubowski, Jerzy Mitkiewicz, Adam Dobrowolski, Ryszard W. Schramm, Czeslaw Lapinski, Zbigniew Rubinowski, najczesciej jednak Tadeusz Nowicki (ktorego pozegnalismy w GS 4/01).

Zenon najpierw zwiazany byl z Krakowem, pozniej ozenil sie z kolezanka klubowa, Teresa Hildt i przeniosl sie do Warszawy, gdzie pracowal naukowo, specjalizujac sie w hematologii. Wniosek o przyjecie do Kola Krakowskiego KW PTT – poparty przez Bohana Malachowskiego i Fryderyka Kedziora – zlozyl w poczatku wrzesnia 1947, przyjety zostal z dniem 27 wrzesnia, zas czlonkiem zwyczajnym decyzja z 4 wrzesnia 1948. Na klubowych kursach pracowal jako instruktor, uczestniczyl w imprezach masowych, np. w pamietnej alpiniadzie na Orlej Perci w roku 1953. W poczatku lat 50. byl aktywnym dzialaczem KW a potem PTTK, 26 czerwca 1954 zostal sekretarzem prezydium nowo utworzonej Sekcji Alpinizmu ZG PTTK (GKKF). W koncu lat 50. z Klubem stracil kontakt, a w Tatrach bywal tylko turystycznie, podtrzymywal jednak gorskie przyjaznie, uczestniczyl tez w klubowym zyciu towarzyskim, m.in. w zlotach seniorow. Byl dobrym plywakiem i przyczyna tragicznego utoniecia mogl byc, zdaniem Zbyszka Jaworowskiego, zawal serca. (J. Nyka)

Na sezon letni 2001 r. nasi speleolodzy zaplanowali szereg interesujacch wypraw jaskiniowych, z ktorych siedem znalazlo sie w rejestrze Polskiego Zwiazku Alpinizmu.

1. Leoganger Steinberge w Austrii – kierownik Andrzej Ciszewski. Kontynuacja badan systemu Lamprechtsofen – proba odnalezienia polaczenia glownych ciagow z otworem C3, co powiekszyloby o dalsze metry deniwelacje jaskini (od niedawna druga pod wzgledem rozpietosci pionowej na swiecie).

2. Hoher Goll w Austrii – kierownicy Piotr Tambor z Wielkopolskiego KTJ i Marek Wierzbowski z STJ Wroclaw. Eksploracja z zamiarem jej zakonczenia, poniewaz wygasaja zezwolenia na dzialalnosc w tej jaskini.

3. Masyw Kanin na granicy Wloch i Slowenii – kierownik Tomasz Tomaszek. Dalsza eksploracja jednej z glebokich jaskin, rozpoczeta 2 lata temu.

4. Tennengebirge w Austrii – kierowniczka Halina Zyzanska z klubu "Bobry" w Zaganiu. Kontynuacja dotychczasowej eksploracji.

5. Karpaty Poludniowe w Rumunii – kierownik Stanislaw Kotarba z KKTJ Krakow. Rozpoznanie obiecujacego jaskiniowo masywu Mehendinti.

6. Picos d'Europa w Hiszpanii – kierownik Marek Jedrzejczak. Kontynuacja eksploracji, prowadzonej od kilkunastu lat.

7. Rumunia – kierownik Wiktor Bolek. Eksploracja wodnego polaczenia Izbucla de la Tauz z Coiba Mare (nurkowanie).