 |
Nasi Ostomili! Przyznacie, ze uciekl nam ten miniony rok nie wiadomo kiedy, anismy sie obejrzeli, jak po gwiazdce 2012 nadleciala gwiazdka 2013, a tuz za nia rok 2014 kolejny z tych 5, 10 czy 20, jakie chcielibysmy jeszcze zaliczyc. A ile juz tych gwiazdek za nami? I dziwna rzecz: wcale nie zapomniane, lecz im bardziej odlegle, tym jasniejszym otoczone blaskiem. Przezywalismy je w schroniskach, w jaskiniach, w bazach wypraw, noc wigilijna 1974 Andrzej Heinrich i Andrzej Zawada spedzili w obozie IV (7800 m) w scianie Lhotse. Jak tu nie pamietac takiej wigilii? Na te kolejne swieta nasze siedemdziesiate, osiemdziesiate... zyczymy Wam, abyscie przy swiatecznej choince odnalezli radosc i blask dawnych gorskich Bozych Narodzen i abyscie poczuli wokol siebie obecnosc tych, ktorzy przeniesli sie juz na stale w kraine dobra i swiatla, ale ktorzy maja nas na pewno w zyczliwej pamieci i opiece. A na Nowy Rok tradycyjnie zdrowia i komu sil starcza powrotow na gorskie szlaki a takze ochoty do pracy: do piora, lub wzorem Mariana Baly udzialu w spotkaniach gorskich mlodzi czekaja na Wasze wspomnienia i Wasze tak dla nich atrakcyjne memuary. No i do nastepnej gwiazdki to tak niedlugo!
Wasz "Glos Seniora"
|
Zakopane ok. 1910 roku. Zdjecie (dotad nie publikowane) Stanislawa Osieckiego |
GS/0000 |
SZYMON WDOWIAK O SOBIE |
12/2013 |
![[Szymon Wdowiak]](../grafika/201312/SzyWdo.jpg) |
 |
Szymon Wdowiak Morskie Oko 1959. Fot. Roman Redziejowski |
Urodzilem sie 30 maja 1934 r. w Warszawie. W 1961 r. ukonczylem geologie na Uniwersytecie Warszawskim, uzyskujac stopien magistra. Wspinam sie od roku 1954. W 1959 uczestniczylem w pierwszym zimowym przejsciu glownej grani Tatr, od Zdziarskiej Przeleczy do Hucianskiej [19 dni, 27 III 14 IV 1959]. Bralem udzial w wyprawach w Kaukaz [1965, 1966 i 1972]. Wszedlem czesciowo nowa droga na Wschodnia Szchare [30 VII 1 VIII 1966]. Uczestniczylem w wyprawach w Pamir z wejsciami na szczyty Korzeniewskiej 7105 m [5 VIII 1972] i Komunizmu 7495 m [17 VIII 1972], w Altaj Mongolski [m.in. Chuiten 4356 m, 10 VII 1967], w gory Alaski i Himalaje (wyprawy na Kangbachen w 1974 r. i na Kangchenjunge w 1978).
W Tatrach prowadzilem badania nad snieznikami i pisalem o nich: "Wspolczesne resztkowe lodowczyki firnowe Wysokich Tatr" ("Przeglad Geologiczny" 5, 1959, nr 8), "Wspolczesny lodowiec karowy w Wielkim Kotle Mieguszowieckim nad Morskim Okiem w Tatrach" ("Biuletyn Geologiczny" UW 1, cz.1, 1961), "Snieznik Mieguszowiecki" (praca magisterska, 1961). Jestem autorem ksiazeczki "Zywy Kaukaz" (Warszawa 1967) i wspolautorem ksiazek "Kangbachen zdobyty" (Warszawa 1977) i "Dwie Kangchenjungi" (Warszawa 1983), [takze pracy zbiorowej "W gorach", Warszawa 2009]. Pisalem o roznych sprawach tatrzanskich: "Granice widzialnosci" ("Turysta" 1958, nr 8), "Taternicy" ("Nowa Wies", 30 IX 1962), "Na gorskich perciach" ("Panorama Polska" 1973, nr 10). Moj artykul o Kaukazie "Od Elbrusa do Kazbeka" ukazal sie w "Swiatowidzie" nr 45 z 1973 roku. Udzielalem wywiadow, m. in. redakcji "Przekroju" (1983 nr 2009). O wspomnianym wyzej przejsciu zimowym grani Tatr pisalem m.in. w "Sportowcu".
Jestem fotografikiem, operatorem i rezyserem filmow dokumentalnych, przewaznie o tematyce gorskiej. Bylem filmowcem podczas wyjazdow w Kaukaz, Pamir, gory Alaski, filmowalem dzialalnosc wypraw na Kangbachen, Kangchenjunge, Annapurne (1981), K-2 (1982), Antarktyke (197576), do Patagonii, Mongolii, Tybetu, Indii i Chin. Zrealizowalem ponad 70 dokumentalnych filmow o tematyce alpinistycznej, przyrodniczej, etnograficznej z wlasnym opracowaniem autorskim (scenariusz, zdjecia, komentarz i rezyseria), m.in. cykle filmowe, ktore powstaly we wspolpracy z TVP, takie jak: Tryptyk himalajski (1978/79), Niedotykalni (1985), Z lona gor (1985), Patagonskie zywioly (1987), Wisla plynie (1992), Czerwona Tajga (1993), Com znaczy taniec (1995), Tao i kormorany (1997). Uczestniczylem w wielu wystawach i konkursach fotografiki gorskiej i festiwalach filmow podrozniczych i gorskich, zdobywajac liczne nagrody, takie jak Grand Prix Tbilisi (1975), Grand Prix Warszawa (1995), Nagroda Specjalna Trento (1996). W mojej dzialalnosci artystycznej pragne przedstawic najwyzsze gory swiata w sposob nieco odmienny, niz to sie zwykle praktykuje. Maja to byc gory nie tylko wielkie, przeogromne, ale takze mistyczne, swiete biale szczyty, w swiecie ktorych przebywaja nie himalaisci-zdobywcy, lecz Bogowie.
Szymon Wdowiak
Autobiograficzna notatka napisana w r. 2000 do naszej "Biblioteczki Historycznej" nr 6 "Gran Tatr", tu uzupelniona w nawiasach kwadratowych paroma wazniejszymi datami. W srodowisku Szymek znany byl jako "Szaman", zmarl po dlugiej chorobie 28 listopada 2013 roku. Zob. tez hasla w WET s. 1322 i WEGA VI s. 804.
![[Szymon Wdowiak]](../grafika/201312/Toczka_SW.jpg) |
 |
Morskie Oko 1959. Szymek Wdowiak w rozmowie z Danka Topczewska "Toczka". Fot. Roman Redziejowski |
GS/0000 |
HIMALAJSKA JESIEN 2013 |
12/2013 |
W porownaniu z kilkoma ostatnimi jesieniami, tegoroczna byla w Himalajach ludna, a jesli chodzi o wyniki dosc pomyslna. Liczne wejscia notowaly Everest, Cho Oyu, Shisha Pangma, Manaslu, choc wyzsze szczyty Lhotse, Makalu oparly sie atakom. Byly wejscia na Annapurne, w tym az dwa nowymi drogami jej slynna pd. sciana. Pierwszego z nich dokonal samotnie szwajcarski fenomen, Ueli Steck, drugiego Francuzi Yannick Graziani i Stephane Benoist, ktorzy swoj wyczyn przyplacili odmrozeniami. Hiszpanski "Desnivel" przytacza obszerny komentarz Piotra Pustelnika. W drodze Stecka widzi on "nowy standard" a w wejsciu Francuzow "znaczacy wyczyn w historii stylu alpejskiego". Wzroslo zainteresowanie scianami nizszych szczytow. Tak np. polnocna sciane Pig Pherado Shar (Likhu Chuli I) w rejonie Khumbu przeszla trudna droga Ines Papert. Jej towarzysz, Thomas Senf, z powodu odmrozen nie dotarl do szczytu. Czterej Francuzi przeszli w pazdzierniku pd. sciane Gaurishankaru (7134 m), dwojka hiszpansko-slowenska rowniez w Rolwalingu pd.-zach. sciane Kang Nachugo East (6640 m). Znani Anglicy, Mick Fowler i Paul Ramsden dokonali I wejscia na Kishtwar Kailash (6451 m, 49 X) trudna 1500-metrowa pd.-zach. sciana. Kilka wypraw wspinalo sie w roznych gorach Chin. W koncu wrzesnia Amerykanin Dave Anderson z Chinczykiem i Taiwanczykiem przeszli piekna granitowa sciane Dayantianwo w Syczuanie (5220 m, trudnosci 5.10). To tylko pare przykladow.
![[Annapurna]](../grafika/201312/UeliSteck.jpg) |
 |
Poludniowa sciana Annapurny z droga Stecka |
Tymczasem na Nanga Parbat odnaleziono zwloki Joela Wischnewskiego z Francji, ktory w lutym zaginal na flance Rupal. 10 pazdziernika specjalna wyprawa pakistanska zniosla go z wysokosci 6100 m, gdzie lezal z czekanem w rece. Zostal pochowany na cmentarzyku obok bazy. Jesien przyniosla tez pozytywna nowine: z sezonem 2014 Nepal otwiera dla alpinistow 165 dotad zamknietych szczytow niemal wylacznie dziewiczych. Dwa z nich okazale 7-tysieczniki otrzymaly nowe nazwy Hillary Peak i Tenzing Peak.
Zacheceni zaawansowanym atakiem zeszlej zimy, Tomasz Mackiewicz i Marek Klonowski chca ponowic probe wejscia zimowego na Nanga Parbat. Donosily o tym swiatowe portale, a "Desnivel" swoje omowienie prob na tym szczycie zatytulowal "Una montaña polaca". Zimowy powrot pod Nange zapowiedzial tez Simone Moro, ktoremu towarzyszyc maja Emilio Previtali i Niemiec David Gottler. Jest oczywiste, ze male wyprawy zimowe na 8-tysieczniki biora na siebie mocno podwyzszone ryzyko.
GS/0000 |
Z PRZYRODY GOR |
12/2013 |
Jak wynika z publikowanych obecnie podsumowan roku lodowcowego 2012, nadal trwa zanik alpejskiej pokrywy lodowej. I tak ze 100 lodowcow Austrii, 98% uleglo skroceniu o srednio 17,4 m. Znana Pasterze pod Grossglocknerem stracila az 97,3 m. Raporty gromadzone sa i opracowywane w World Glacier Monitoring Service w Zurychu. ♦ Od paru lat prowadzone sa systemtyczne badania zmian w szacie roslinnej gor w zwiazku z ocieplaniem sie klimatu (program naukowy "Gloria"). Wrazliwsze na chlod rosliny podwyzszaja swoje zasiegi, w Alpach polnocnych i centralnych flora partii szczytowych wzbogacila sie w latach 200108 srednio o 4 gatunki. Wyraznie podniosla zasieg pionowy limba. Na 60 szczytach w 17 rejonach gorskich Europy wygrodzono do badan 900 dzialek obserwacyjnych. ♦ Tymczasem jesienia w Tatrach odbyl sie spis kozic. Jak podaje Apoloniusz Rajwa, pracownicy TPN i TANAP naliczyli w sumie 1186 koz i kozlow, w tym 170 mlodych, co cieszy, gdyz jest to rekordowa ilosc, najwieksza w okresie ostatnich dziesiecioleci. W Tatrach Slowackich doliczono sie 872 sztuk, w Polskich 314. Naliczebniejsze stada wystepuja w Tatrach Bielskich.
GS/0000 |
PIES NA CZUBKU SWIATA |
12/2013 |
W listopadzie swiat obiegla wiadomosc z tytulami "Pies na Everescie", "Dog Climbs Mt. Everest", "The First Dog to Climb Mt. Everest". Chodzilo o pieska "Rupee", przygarnietego w Indiach przez pania Joanne Lefson i zabranego na wyprawe everestowska. Trzeba sie bylo wczytywac w notatki, by stwierdzic, ze uroczy piesek dotarl tylko do bazy i chyba wcale nie probowal isc wyzej. W gazetach czytalismy, ze byl to pierwszy przypadek dotarcia psa do bazy 5364 m. A to kompletna bzdura. Zagadnelismy na ten temat Bogdana Jankowskiego, wielokrotnego bywalca himalajskich baz. Bogdan wspomina:
![[Rusky]](../grafika/201312/rusky.jpg) |
 |
Rusky, nasz stroz w bazie pod Everestem w zimie 197980. Fot. Bogdan Jankowski |
"Zima 19791980 towarzyszyl nam w bazie pod Everestem duzy pies Rusky (Raski). Mieszkal w moim namiocie radiowym. Byl dobrze wychowany. Kiedy chcial puscic baka, rozsuwal nosem zamek i wychodzil polowa ciala poza namiot. Czasem jednak te polowy mylily mu sie i tyl zostawal w namiocie. Mam nawet dowod dzwiekowy jego obecnosci: szczekal podczas mszy sw. odprawianej przez ks. Staszka Kardasza, co zarejestrowalem na tasmie magnetofonowej. Podczas wyprawy Lhotse 19741975 Andrzej Heinrich mial w bazie szczeniaka Baloo. Kiedy wracal ze wspinaczki do bazy, biegal za psiakiem wolajac Baloo, Baloo. Stad zyskal u Szerpow imie "Baloo Sab". Podczas jesienno-zimowego pobytu pod Lhotse mielismy tez drugiego duzego psa, ktory wedlug Szerpow bywal na roznych wyprawach. Kiedys zniknal nam na tydzien i wrocil z wiencem kwiatow na szyi podobno uczestniczyl w weselu. To on noca poprzedzajaca znalezienie w Icefallu sladow Yeti wyczul niezwyklego goscia, cicho warczal i tulil sie do ludzi. Byla tez widywana »suka lodowcowa«, ktora nie wchodzila do bazy, tylko lezala w zaglebieniu seraka, a nasz pies wynosil jej cos do zjedzenia."
A wiec wszystko juz kiedys bylo.
GS/0000 |
NOWE KSIAZKI W USA |
12/2013 |
Firma Patagonia z Kalifornii, znana z produkcji sprzetu turystycznego, uruchomila w 2007 wlasne wydawnictwo ksiazkowe "Patagonia Books". Z dziedziny alpinizmu dotad wydano kilka ksiazek, w tym tak interesujace, jak Fred Beckey Fred Beckey's 100 Favorite North American Climbs czy wydane w tym roku wspomnienia pionierow Climbing Fitz Roy, 1968 (Yvon Chouinard i inni). W planach na nastepny rok znalazl sie nowoczesny podrecznik dla alpinistow, napisany przez Steve House'a (we wspolpracy z trenerem Scottem Johnsonem) Training for the New Alpinism: A Manual for the Climber as Athlete. W ksiazce beda zamieszczone dodatkowo opowiadania kilku znanych wspinaczy, m.in. Wojciecha Kurtyki. Druga z zapowiadanych ksiazek to The Calling a Life Lifted by Mountain, wspomnienia z Rockies, Alp i Himalajow Barry'ego Blancharda (pseudonim "Bubba"; zob. WEGA t. VI s. 92), jednego z najwiekszych wspinaczy kanadyjskich, autora takiej drogi, jak Infinite Patience na Emperor Face Mount Robson, zrobionej jak pamietamy dopiero po siedmiu probach.
Rudaw Janowic
![[zyczenie od: Rudaw Janowic]](../grafika/201312/G_Jan.jpg) |
 |
Gwiazdka w New River Gorge, West Virginia. Fot. Rudaw Janowic |
GS/0000 |
Z DRUGIEJ STRONY TATR |
12/2013 |
-
-
-
-
W GS 05/13 podalismy z powatpiewaniem wiadomosc o planach pierwszej w Tatrach Slowackich via ferraty miedzy Czerwona Lawka a Lodowa Przelecza. W listopadzie ogloszono, ze w tym roku do jej wytyczenia nie dojdzie, brak bowiem niezbednych uzgodnien. Pomyslodawca, Oblastna organizacia cestovneho ruchu przyznaje, ze byc moze trzeba bedzie starac sie o inna trase i wybudowac nie ferrate, ale klasyczny szlak ze sztucznymi ulatwieniami...
Monika Nyczanka
GS/0000 |
ROZSTANIA |
12/2013 |