Tegoroczny, dziewiąty już Przegląd Filmów Górskich im. Andrzeja Zawady odbędzie się nieco później niż zwykle. Przyczyną jest zaplanowanie na 20 września uroczystości 100-lecia alpinizmu polskiego w Krakowie. Aktualny termin Przeglądu to 26--28 września. Szczegółowy program zostanie opublikowany 15 sierpnia na stronie internetowej imprezy www.przeglad.ladek.pl. Już teraz jednak mogę zapowiedzieć spotkanie z uczestnikami zimowej wyprawy na K2 oraz dwie relacje filmowe dotyczące tego wydarzenia. Planujemy także blok filmów poświęconych wyprawom Piotr Młoteckiego, a szczególnie sukcesowi sprzed 25 lat, czyli wejściu na Kangchendzongę Południową i Środkową. Będą filmy z Kanady, Szwajcarii, Niemiec, Słowacji, Czech, Stanów Zjednoczonych, Austrii, Rosji, a także duży wybór nowych filmów polskich. Dzięki prezentacjom slajdów Marcina Jamkowskiego i Jacka Kudłatego, odwiedzimy najciekawsze rejony wspinaczkowe świata. Jak zwykle zapraszam na górskie safari, dzieci będą mogły spróbować swoich umiejętności w sztucznej jaskini, a desperaci wziąć udział w mistrzostwach Hrabstwa Kłodzkiego w skokach na bungy. Punktowany będzie oryginalny strój i styl lotu. Przewidziane są także dwa koncerty: w piątek "Raz, Dwa, Trzy" a w sobotę "Leszcze". W nocy z soboty na niedzielę jak zwykle wielka impreza w chacie przy Centrum GeoVita.

Dodatkowe informacje można uzyskać w lądeckim Centrum Kultury i Rekreacji (tel. 74 81 46 562, e-mail: ckir@wp.pl) albo bezpośrednio u mnie (602 21 61 57). Zapraszam serdecznie

W GS 06/03 zapowiadaliśmy powrót pod K2 Hiszpanki Arceli Segarra. W planie miała ona "rozgrzewkę" na Gasherbrumie I, okazało się jednak, że nie był to pomysł szczęśliwy: "rozgrzewka" uwikłała jej zespół w parotygodniową batalię, a próba wejścia na G I w dniu 26 lipca załamała się. Będąc wraz z Hectorem Ponce de Leone już niedaleko szczytu, Arceli została zablokowana przez 7-osobową grupę wracającą z wierzchołka. Grupa ta strąciła w dodatku lawinę kamieni i lodu, która zraniła w głowę Hectora. Po opatrzeniu rany, dwójka chciała kontynuować wejście, okazało się jednak, że schodzący likwidują górne poręczówki, a godzin do końca dnia robi się coraz mniej. Zapadła trudna decyzja o odwrocie, a w bazie -- przy sypiącym śniegu i słabych prognozach meteo -- druga, jeszcze trudniejsza: o rezygnacji z K2 i powrocie do domu. Znając drugi szczyt Ziemi z poprzednich lat, Arceli powiedziała, że jej plan okazał się nierealistyczny. "Dla szczytu takiego, jak K2, trzeba dużej dozy motywacji i dużego zasobu energii -- nam Gasherbrum I skonsumował jedno i drugie, wymagał bowiem znacznie większych sił, niż zakładaliśmy. Nie bez znaczenia były też oba wypadki śmiertelne na tej górze, które bardzo osłabiły naszego ducha walki." (W jednym z wypadków zginęła hiszpańska para, przypuszczalnie zrzucona z grani przez wiatr).

Wejść na oba Gasherbrumy było w tym sezonie wiele, m.in. w pełni zrealizowała swe plany wyprawa węgierska: z 12-osobowego zespołu 9 osób weszło na GI i 7 osób na GII. Tymczasem pod K2 w dniu 1 sierpnia nastroje minorowe -- ok. 10 sierpnia wygasają pozwolenia większości wypraw, Simone Moro myśli już tylko o odzyskaniu sprzętu w obozach I i II. Na lepsze warunki chcą natomiast czekać Czesi i Kazachowie (zdjęcie).

Celem słowackiej wyprawy w Cordillera Blanca była głośna w ostatnich latach ściana Sfingi (5585 m), o której pisaliśmy w GG 02/01 z 07.02.2001. W skład zespołu wchodzili Dušan Beranek, Rasto Šimko, Rado Staruch, Juraj Hyroš, Rasto Križan, Vlado Linek i Martin Trník (czterej ostatni z Bratysławy). W planie była nowa droga na prawo od znanej drogi Cruz del Sur (7c+). Bazę rozbito 8 czerwca na wysokości 4600 m. Béranek, Linek i Staruch po 6 dniach wspinania doszli do środka ściany -- po pokonaniu 6 trudnych wyciągów (najtrudniejszy 9+). Cały ten ciąg opięli linami, zainstalowali też portaledge do ataku non stop na górną połowę ściany. Tworzą tę górną część przepiękne, wymyte wodą granitowe płyty, w których wspinanie jest samą radością. Pod wieczór 18 czerwca, po 10 dniach roboty w ścianie, osiągnęli szczyt Sfingi a drogę nazwali "Witajcie w Płytach Koricanchy". Nowa droga ma 13 wyciągów, z tego 8 o trudnościach 8 do 9+, pozostałe 6 do 7+. Około 20 czerwca nastąpiło załamanie pogody z intensywnym opadem śniegu. Po wyschnięciu ściany, 23 czerwca przystąpiono do drugiego etapu, czyli przejścia nowej drogi w stylu RP. Dušan Béranek, asekurowany przez Linka, dokonał w ciągu 1 dnia takiego powtórzenia, nieco zmieniając oceny wyciągów. Równolegle Juraj Hyroš i Rasto Križan wspinali się "drogą normalną" (8-). Niemal jednocześnie osiągnęli wierzchołek Sfingi. Ale Linek i Staruch nie dali za wygraną i w dniach 25--26 czerwca zrobili trzecie przejście płyt, raz jeszcze rewidując oceny (tylko 2 wyciągi zachowały ocenę 9- i 9/9+). Droga "Witajcie" jest obecnie najtrudniejszą drogą klasyczną na Sfindze. Z jej przejścia efektowny film nakręcił Rasto Šimko. Pozostali uczestnicy wyjazdu wspinali się też na wyższe szczyty Cordillera Blanca, a na końcu wszyscy odbyli trekking w Cordillera Huayhuash. Przy okazji podano, że na Alpamayo doszło do tragedii, której ofiarami padło 6 alpinistów.

W ostatnim "Głosie Seniora" (zob. GS 07/03) podaliśmy informację o nowej próbie zjazdu na snowboardzie z Everestu Kuluarem Hornbeina, w którym rok temu przy podobnej próbie zaginął bez wieści młody Marco Siffredi z Chamonix. Tym razem w stromy i wąski kuluar rzuci się Amerykanin Stephen Koch z Wyoming, od 10 lat realizujący snowboardową Koronę Ziemi. Everest jest w niej pozycją ostatnią i w takim zamierzeniu najbardziej ryzykowną. Ze swoją małą ekipą Amerykanin jest on już pod północną ścianą Everestu, pragnie bowiem wykorzystać w kuluarze obfitsze monsunowe zaśnieżenie. Na konferencji prasowej w Katmandu zapowiedział, że wyczyn zostanie zrealizowany bez pomocy Szerpów i bez dodatkowego tlenu, co oczywiście obniży i tak zredukowaną przez wysokość i zmęczenie zdolność koncentracji zawodnika. Przed ostateczną próbą Amerykanie wykonują w okolicy serię zjazdów aklimatyzacyjno-treningowych. W "Głosie Seniora" wyraziliśmy podejrzenie, że Stephen -- jak to często robią sprytni sportowcy -- rozgłasza medialny plan reklamowy, a gdy przyjdzie co do czego, "z powodu złych warunków śniegowych" zjedzie flanką północną (która została już pokonana na snowboardzie). Zresztą samo wejście na szczyt w okresie monsunu jest problematyczne.

Ekipa "Rosyjskiego Projektu Ekstremalnego" (nie mylić z projektem "Rosyjska Droga -- Ściany Świata") melduje z Grenlandii nową wielką drogę w znanym masywie Nalumasortoq (2054 m) w rejonie fiordu Tasermiut. Drogę poprowadzono środkiem zachodniej ściany środkowej z trzech turni (zdjęcie). Wspinaczkę rozpoczęto 10 lipca -- z przerwami powodowanymi falami opadów. Nie bacząc na mgły i mżawki, w ciągu 4 dni posuwano się po kilka wyciągów dziennie. Życie w bazie i pracę w ścianie utrudniała plaga komarów. Trudności były większe, niż przewidywano, hakówka przeważnie A3+, skała nie była lita. Nieco wcześniej równolegle zaczął się wspinać zespół amerykański (m.in. Tim O'Neil), który jednak załamał się w 2/3 wysokości ściany z powodu złej pogody. Na wysokości ok. 250 m Walerij Rozow wykonał pierwszy BASE jump z platformy. Podczas przygotowań cały zespół znalazł się na jednej z dwu platform, która załamała się i wszyscy zawiśli na autoasekuracjach. Było to zdarzenie komiczne, lecz bardzo niebezpieczne: szczęśliwie wszystkie ubezpieczenia zadziałały. 18 lipca Rosjanie przypuścili 5-dniowy atak non stop z noclegami na platformach. Zespół ścianowy tworzyli Timur Achmiedchanow, Aleksandr Łastoczkin, Walerij Rozow i Arkadij Sieriegin. 21 lipca "komanda" dotarła na odległość 60 m od wierzchołka i o zmroku cofnęła się na platformy biwakowe. Następnego dnia weszła na szczyt, który sterczał w słońcu nad zwartym morzem chmur. Miało to znaczenie, gdyż zaplanowany był skok typu BASE, możliwy tylko przy niezłej widoczności. Wykorzystując chwilę przejaśnienia, o godz. 20.30, Walerij Rozow wykonał śmiały skok z 35 sekundami wolnego upadku. Dzięki pionowości niemal 1000-metrowej ściany a nawet jej przewieszeniu, teren był do skoku idealny, lepszy niż ten rok wcześniej na Great Sail Peak na Ziemi Baffina. Pozostała trójka wróciła zjazdami w linii wejścia. 20-wyciągową drogę oceniono na 6B, A4. Prace filmowe i fotograficzne prowadzili Dimitrij Lifanow i Lew Dorfman. Uczestnicy wyprawy są zachwyceni rejonem działania, który -- jak mówią -- łączy cechy Patagonii i Karawaszinu. Jest tam wiele dotąd nie odwiedzonych masywów a możliwości robienia dróg są nieograniczone. Tylko ta pogoda no i komary...

W końcu lipca wybrałem się z Waldkiem Nowakiem na kilka dni w Alpy Austriackie -- w rejon Grossglocknera. Dwa miesiące wcześniej, w końcu maja, byliśmy w Taurach i już wtedy było bardzo mało śniegu. Miesiące letnie zapowiadały się więc dość nietypowo. Ale to, co widać było nad lodowcem Pasterze, przeszło nasze oczekiwania. Dół Rynny Pallaviciniego, wyprowadzającej na Grossglockner, był bez śniegu; dojście do schronu biwakowego pod Glocknerwand -- problematyczne i mocno niebezpieczne. Nie było także północnej ściany Fuscherkarkopf, a ściślej -- nie było lodu ani śniegu na tej pięknej, lodowej ścianie, którą wspinałem się parę lat temu z Iwoną.

Nasz cel -- Eiskoegele (3436 m.), zamykający lodowiec Pasterze, normalnie będący niezbyt trudnym, śnieżnym szczytem -- teraz lśnił żywym lodem. Wszędzie na spiętrzeniach lodowca grzmiały lawiny seraków, a temperatura w dzień dochodziła do 38 stopni w cieniu. Mieliśmy trochę szczęścia: pierwszego dnia naszego pobytu w schronisku Oberwald, przeszła nocą potężna burza z opadem śniegu. Po kilku godzinach przetarło się i szybko wdrapaliśmy się na Breitkopf (3154 m.). Następnego dnia (po południu musieliśmy schodzić i wracać do kraju) ruszyliśmy na Eiskoegele o czwartej rano. Było kilka stopni powyżej zera, wiał ciepły wiatr, na niebie kłębiły się chmury. Upały sprawiły, że na dobrze znanym mi lodowcu pootwierały się setki szczelin, a mosty nad nim trzymały na słowo honoru. Pogoda poprawiła się, więc wspięliśmy się na szczyt jego północną flanką. Dwie ostatnie długości liny -- to wspinaczka w stromym lodzie z asekuracją ze śrub. A przecież wiosną z Eiskoegele zjeżdża się na nartach. Zeszliśmy z wierzchołka jego północno-wschodnią ścianą, mocno lawirując pomiędzy ogromnymi szczelinami. Dobę później byliśmy w domu.

Już w Warszawie rozmawiałem z Mietkiem Ziachem, który drugą połowę lipca spędził z klientami w Alpach, w rejonie Zermatt. Jednym tchem wymienił kilka znanych mu ścian lodowych, na których "zostały tylko kamienie . Wraz ze swoimi klientami wszedł w tydzień na 7 szczytów czterotysięcznych -- wynik zaiste znakomity. Ale mówił to samo: najważniejsze są w tym roku dobre śruby lodowe. Ziach potwierdził, że szwajcarska grań na Matterhornie została otwarta dla alpinistów w 8 dni po tym, jak w połowie lipca nastąpił tam gigantyczny obryw kamieni (szeroko pisała o tym codzienna prasa). Słyszał także, że wszystkie szlaki na Mont Blanc były pod koniec lipca czynne, chociaż na lodowcu Bossons zginął przywalony serakiem przewodnik z klientami.

Upały mają jeszcze potrwać. Wszystko wskazuje więc na to, że sierpień będzie w Alpach lodowcowych podobny do końca lipca.

Jednym z ciekawszych z punktu widzenia sportowego zamierzeń tego sezonu była próba samotnego przejścia nowej drogi (zdjęcie) na ścianie południowej Nanga Parbat, podjęta przez znanego solistę słoweńskiego, Tomaža Humara. Niestety, alpiniście nie dopisało szczęście, także wybór okresu działania okazał się chybiony: kiedy inni dokonywali wejść szczytowych, on dopiero podróżował do Pakistanu. Od 10 lipca Humar trzy razy atakował ścianę. Dwa razy musiał cofnąć się ze znacznych wysokości z powodu niepogody, za trzecim razem powodem odwrotu była infekcja pokarmowa, bakteryjna lub wirusowa, czego nie mogli stwierdzić lekarze w bazie w braku badań laboratoryjnych. Lekarz pakistański twierdził, że to paskudna ameba, którą trzeba zwalczać silnymi dawkami antybiotyków. Choroba ścięła z nóg nie tylko Humara, ale i innych alpinistów. 21 lipca Tomaž podjął atak z Chorwatem Stipe Božićem. Doszli do obozu III, dalej poszedł sam do 6500 m, niestety temperatury powyżej 6000 m były plusowe (!) i "zgniły" śnieg groził lawinami. Ponieważ pogoda nie ulegała poprawie, 23 lipca Słoweniec ogłosił rezygnację z nowej drogi i postanowił wrócić do kraju. Szeroki rozgłos zdobył w r. 1999 swoim śmiałym solowym atakiem na środek ściany Dhaulagiri, za co otrzymał szereg wysokich nagród i wyróżnień, choć przecież drogi nie doprowadził do końca.

3 lipca w szpitalu w Odessie zmarł w wieku 50 lat Michaił Turkiewicz -- jak napisano w nekrologach: legenda alpinizmu ukraińskiego (zdjęcie). Urodził się 22 marca 1953 r., w góry trafił przypadkiem w 1973, otrzymawszy w nagrodę "putiowkę" do Szcheldy. Był uniwersalnym górołazem: kilka razy wygrywał championaty skałkowe ZSRR, wytyczał nowe drogi na Krymie i w Kaukazie i innych górach, w Alpach zaliczył m.in. tak słynne ściany, jak Petit Dru i Cima Su Alto. Dróg V-VI kategorii przeszedł przeszło 60. Był uzdolnionym wspinaczem wysokościowym. Od 1982 miał tytuły mistrza sportu klasy międzynarodowej i zasłużonego mistrza sportu. 15 razy wchodził na krajowe 7-tysięczniki, na Piku Kommunizma był 7 razy (w tym I wejście zimowe 4 II 1986). W r.1988 szeroki rozgłos zyskał trawers masywu Pobiedy, pomyślany jako manewry przed Kangchendzöngą: 20 km graniami od 6000 do 7439 m wysokości (od Pika Przawelego do Pika Wojennych Topografów). W mistrzostwach alpinizmu ZSRR w latach 1983-86 zajmował dwukrotnie miejsca 1. i dwa razy 3. W 1982 "Turok" był jednym z bohaterów wyprawy na południowo-zachodnią ścianę Everestu skrajnie trudnym filarem na lewo od "Boningtona". Na szczyt wszedł w drugiej dwójce 4 maja 1982. W 1989 uczestniczył w wielkim trawersowaniu Kangchendzöngi. Wszedł wtedy na wszystkie szczyty tego masywu: najpierw na Południowy (15 IV, III wejście), potem na Yalung Kang (30 IV) i następnego dnia na szczyt główny, Centralny i ponownie Południowy. W 1990 r. idąc w drugim zespole direttissimą południowej ściany Lhotse zawrócił niedaleko szczytu, by udzielić pomocy wyczerpanym Korotajewowi i Bierszowowi. 5-dniowa akcja ratunkowa była jedną z piękniejszych kart braterstwa ludzi gór. "Od tej pory wierzę, że każdy ma swego Anioła Stróża" -- mówi Korotajew. Kierował 4 wyprawami himalajskimi, "lepszego kierownika nie znamy" -- mówią uczestnicy jego ekip. Zamieszczał artykuły w magazynach górskich, w księdze o wyprawie na filar Everestu (1984) napisał rozdział "W czwórkę na nocnym Evereście", wydał też kilka książek, w tym "Zow wierszin". W ostatnich latach był współkierownikiem Rosyjskiego Ośrodka Szkolenia Ratowników. (J. Nyka)