W rejonie Everestu byl to sezon rekordowy pod wzgledem liczby alpinistow i Szerpow, liczby udanych wejsc (bez mala 500), niestety takze -- liczby zgonow. Pogoda byla dobra przez wiele dni, nie notowano wiec typowych dla Everestu nieszczesc spowodowanych jej zalamaniami, za to mnozyly sie wypadki na tle roznych zaburzen wysokosciowych. Po stronie tybetanskiej smierc ponioslo 6 osob, po stronie nepalskiej -- 5, choc nie brak poglosek, ze smiertelnych ofiar bylo wiecej.

Tragiczna serie rozpoczal w dniu 4 kwietnia 32-letni Nepalczyk z Solo Khumbu, Tuk Bahadur Thapa Masar, ktory po drugim wejsciu na Przelecz Polnocna (7066 m) zapadl na chorobe wysokosciowa i po powrocie do bazy zmarl. Dwa tygodnie pozniej, 21 kwietnia o godz. 7 rano, obryw serakow w Lodospadzie Khumbu na wysokosci 5630 m pozbawil zycia 3 Szerpow pracujacych dla dwu wypraw komercyjnych. Jak podal "Nepali Times", byli to Ang Phinjo Sherpa, Lakpa Tsen Sherpa i Dawa Temba Sherpa. Kilku innych odnioslo obrazenia. 5 maja 39-letni Czech Pavel Kalny z Czeskich Budziejowic spadl 200 m w scianie Lhotse (z 8300 do 8100 m). Utknal w glebokim sniegu i upadek przezyl, w wyniku obrazen wewnetrznych zmarl jednak 10 maja na wysokosci 7350 m, transportowany przez Szerpow (piata ofiara sezonu). Jego towarzyszem byl Martin Minarik, obaj byli czlonkami norweskiej wyprawy na Lhotse. Jak to juz podawalismy, 16 maja tragicznie zakonczyly sie zjazdy na nartach Kuluarem Nortona. Szwed Tomas Olsson w trakcie pokonywania wraz z Norwegiem Tormodem Granheimem bezsnieznego skalnego odcinka, na wysokosci ok. 8500 m spadl z nie do konca jasnej przyczyny. Jego zwloki znaleziono na wysokosci 6700 m, upadek byl wiec 1800-metrowy. 17 maja schodzac ze szczytu Everestu wraz z zona Caroline, zmarl porazony wysokoscia francuski alpinista Jacques-Hugues Letrange. 15 maja, rowniez przy powrocie ze szczytu, na wysokosci ok. 8000 m utknal idacy samotnie 34-letni Anglik David Sharp [8], ktorego widziano najpierw manipulujacego przy zestawie tlenowym, potem slaniajacego sie a wreszcie umierajacego. 16 maja skandal wywolalo zachowanie ok. 40 osob z wypraw idacych ku szczytowi, ktore mijaly go nie probujac udzielic mu pomocy, chociaz "bylo w nim jeszcze zycie". Zaalarmowal baze nalezacy do tej czterdziestki beznogi Mark Inglis. Nie byl on w stanie pomoc Anglikowi, wystawil sie jednak na ataki mediow: "Twoj szczyt czy jego zycie?" -- glosily tytuly w gazetach. Z krytyczna ocena wystapil nawet Edmund Hillary. 18 maja, rowniez po stronie polnocnej, po wejsciu na szczyt bez sprzetu tlenowego ("no 02 summit"), zachorowal Brazylijczyk Vitor Negrete [9]. Sprowadzany przez Szerpe, zmarl w obozie III.

Pech przesladowal wielka wyprawe 7 Summits-Club, dokonujaca wejsc od polnocy. Pisze Aleksandr Abramow: "Dni 21 i 22 maja byly dla nas fatalne. Najpierw dwukrotnie zachorowal 15-letni Christopher Harris. Duza grupa atakowala szczyt, na ktory weszlo 16 osob, 4 zawrocily z 8600--8700 m. Po noclegu w obozie 7800 m rano poczul sie slabo Igor Pljuszkin, 54-letni sniezny bars. Nie pomogl tlen ani zastrzyki -- mimo intensywnej pomocy po godzinie Igor nie zyl (dziesiata ofiara). Zostal pochowany tam w gorze." Ale to nie byl koniec nieszczesc wyprawy. 25 maja na wysokosci 8800 m czyli 50 m przed wierzcholkiem zawrocil niedowidzacy niemiecki alpinista, zamieszkujacy w Abu Dhabi, 41-letni Thomas Weber (zdjecie), czlonek zespolu Sight on Everest Expedition. Najpierw widzial tylko kontury, potem oslepl calkowicie i szybko zaczal tracic sily. Sprowadzony przez Szerpow na wysokosc II uskoku doznal zalamania. "Ja umieram" -- byly jego ostatnie slowa. Thomas zebral spore doswiadczenie wysokosciowe: mial tytul snieznego barsa, wszedl tez na Aconcague, Kilimandzaro, Elbrus i Denali. Tymczasem jeden z jego partnerow, znany alpinista australijski Lincoln Hall, wszedl w dobrej formie na szczyt. W nastepnej godzinie poczul sie zle i nie byl w stanie poruszac sie o wlasnych silach. Szerpowie sprowadzili go w ciagu kilku godzin na wysokosc powyzej 8700 m. Znowu tekst Aleksa Abramowa:

"25 maja o godz. 19.20 na wysokosci 8700 m Szerpowie przerwali przeszlo 9-godzinna akcje ratunkowa i uznali Lincolna Halla za zmarlego. Od godz. 17 nie dawal on znakow zycia. Pieciu Szerpow zeszlo w ciemnosciach do obozu 8300 m. Rano 26 maja o godz. 7 Amerykanin Dean Mazur idacy na szczyt z grupa klientow stwierdzil, ze Hall nie jest martwy. Z Przeleczy Polnocnej wyruszylo na ratunek 13 Szerpow z zapasami tlenu, wyslalismy tez 5 Szerpow nocujacych w obozie na wysokosci 8300 m. Dwaj z nich zapadli na sniezna slepote i sami wymagali pomocy, trzej dotarli o godz. 11 do Halla -- z herbata, tlenem i lekami. Po napiciu sie i przyjeciu lekarstw Hall zaczal mowic niezbornymi zdaniami. W kilka godzin Szerpowie przeniesli go 50 m trudnym skalnym terenem. Tu przyszlo 8 Szerpow z dolu. O godz. 18 ratownicy odezwali sie z obozu 8300 m, gdzie dolaczyl sirdar Mingma Gelu, idacy z ABC. Hall byl przytomny, lecz nie calkiem swiadom sytuacji. Mimo to udalo sie sprowadzic go do obozu 7000 m, gdzie lekarz wyprawy Andriej Seliwanow w duzym namiocie urzadzil szpital polowy. Hall przespal noc (zdjecie) i w nastepnym dniu -- czesciowo idac o wlasnych silach -- zostal sprowadzony do bazy."

11 ofiar sezonu bylo "statystycznym" wynikiem koncentracji mas ludzkich oraz -- choc to paradoks -- dlugotrwalej dobrej pogody, ktora osmielala alpinistow i zachecala ich do chodzenia powyzej wlasnych fizycznych i technicznych mozliwosci. Zbyt pewnie czuli sie tez przewodnicy wyprawowi, przescigajacy sie w liczbach ludzi doprowadzanych do szczytu. Tragiczny sezon -- dorownujacy temu z r. 1996 (12 ofiar) -- zakonczyl sie niewiarygodnym happyendem. Czlowiek uznany za zmarlego, Lincoln Hall, po przelezeniu wysoko w strefie smierci nocy na sniegu bez tlenu i sprzetu biwakowego, czesciowo rozebrany -- niespodziewanie wstaje z martwych i nie tylko wytrzymuje godziny ciezkiej akcji ratunkowej, ale odzyskuje forme i odcinkami schodzi o wlasnych silach. Poza wszystkim jest to niezwykly casus medyczny, ktory powinien byc starannie zanalizowany przez Komisje Lekarska UIAA -- wyniki badan moga rzucic swiatlo na mechanizm choroby gorskiej i na tkwiace w organizmie ludzkim niewiarygodne rezerwy, tu ujawnione w tak cudowny sposob.

Serdecznie dziekujemy Aleksowi Abramowowi i Ljudmile Korobieszko za stale informowanie nas o wydarzeniach na polnocnych stokach Everestu.

Od strony nepalskiej ostatnie wiosenne wejscia na Everest zanotowano 24 i 25 maja. Zezwolenia wykupilo 17 wypraw, niektore byly jednak bardzo duze. Dominowaly wielonarodowosciowe przedsiewziecia komercyjne, obslugiwane przez cale brygady Szerpow. Wszystkie ataki szly droga normalna przez Przelecz Poludniowa, strone zachodnia wybrala tylko nieudana wojskowa wyprawa brytyjska. Ministerstwo Kultury, Turystyki i Cywilnej Awiacji oglosilo statystyke wejsc z doliny Khumbu. W sezonie przedmonsunowym 2006 z tego kierunku na szczycie stanelo 194 ludzi, z czego przeszlo polowe (104) stanowili Nepalczycy, glownie Szerpowie. Wsrod summiterow zagranicznych najliczniejsi byli Amerykanie (19) i Brytyjczycy (16), 8 przybylo z Indii, 6 z Korei, po 5 z Kanady i Polski, Hiszpanow bylo tylko 4, tyluz Nowozelandczykow. Zaledwie po jednym z krajow tradycyjnie liczniej reprezentowanych, takich jak Rosja, Austria, Wlochy, Niemcy czy Francja. Lacznie narodowosci zebralo sie 25, w tym tak egzotyczne, jak Boliwia, Filipiny, Taiwan, Singapore, Malaysia. Wypadkow po stronie poludniowej wydarzylo sie dwa (jeden w drodze na Lhotse) z lacznie 4 ofiarami. Statystyki tybetanskiej strony Everestu nie mamy i pewnie dlugo nie bedziemy mieli -- szacuje sie, ze wejsc bylo tam ok. 300, co pelna sume dotychczasowych wejsc na Everest zbliza do 3000. Ciekawe, do ilu tysiecy bedziemy sie bawili ich ksiegowaniem...

W cieszacych sie wielka popularnoscia Zamkach Orawskich 1 maja zainaugurowano kolejny letni sezon. Zwiedzanie kompleksu zajmuje 2 godziny. Wejscia w duzych grupach z przewodnikiem, w maju i wrzesniu w godz. 8.30--17, w czerwcu 8.30--17.30, w lipcu i sierpniu w godz. 8.30--18, w pazdzierniku 8.30--16. Pomiedzy 1 listopada a 31 marca kompleks beda mogly zwiedzac tylko zgloszone wczesniej wycieczki. W kwietniu obiekt bedzie nieczynny. Wstep platny: 100 Sk (ulgowy 60 Sk). Dzieci do 6 lat bezplatnie. Tel. 042144/581-61-11, fax 581-61-30, www.muzeum.sk. Jest pewna nowosc: zwiedzajacym udostepniono zamknieta przez ostatnie 13 lat kaplice Sw. Michala. Wybudowana w latach 1610--11, jest ona miejscem ostatniego spoczynku Jerzego (Georga) Thurzo, jego zony i dwojga dzieci. W odrestaurowanym wnetrzu mozna podziwiac wielki oltarz patrona kaplicy, epitafia i malowidla scienne.

Na Slowacji powrocil temat poszerzenia mozliwosci wycieczkowych dla turystow gorskich w Tatrach. W poczatku maja, z inicjatywy Stanislava Klauco i Mikulasa Argalacsa, powstalo nowe stowarzyszenie spoleczne pod nazwa "Tatranske chodniky". Stawia sobie ono za cel przebudowe istniejacych zaniedbanych lub zniszczonych szlakow, a takze ponowne udostepnienie dawnych sciezek turystycznych, ktore na razie pozostaja poza siecia znakowanych drog. Na pierwszy ogien mialyby pojsc oba chodniki na Lodowa Przelecz, z Doliny Pieciu Stawow Spiskich i z Doliny Jaworowej. Sa one rzeczywiscie w oplakanym stanie. Dzialacze stowarzyszenia przewiduja ich rekonstrukcje, oraz czesciowa zmiane przebiegu z przesunieciem z usypistego stozka piargowego na lite skaly. Kolejny projekt, przewidziany do realizacji jeszcze w tym roku, to budowa nowej sciezki z od Zielonego Stawu Kiezmarskiego przez Dolinke Dzika na Barania Przelecz (zdjecie) i w dalej w dol do Doliny Pieciu Stawow Spiskich. Na Baraniej Przeleczy ma sie odgaleziac szlak na Baranie Rogi. Wedlug deklaracji Stanislava Klauco, o przebiegu chodnika zadecyduje komisja zlozona z naukowcow, pracownikow TANAP i HZS. W kolejnych latach stowarzyszenie "Tatranske chodniky" chce wyznakowac sciezki m.in. na Szczyrbski Szczyt, Swistowy Szczyt, Furkot. Wsrod postulatow znalazla sie tez propozycja zobowiazania oficyn wydawniczych do oznaczania na mapach trudniejszych odcinkow szlakow.

Po kilku dniach niepokojacego milczenia, w srodowy wieczor wreszcie odezwal sie zespol Piotra Pustelnika z Annapurny. Informacje sa na razie skape, wiemy jednak to, co najwazniejsze: cala czworka jest juz w bazie. Na glowny szczyt (8091 m) wszedl 21 maja tylko Slowak Peter Hamor, Pustelnik i Morawski dotarli do wierzcholka wschodniego (Annapurna NE, 8010 m), gdzie musieli zrezygnowac z bliskiego juz celu, aby udzielic pomocy jednemu z dwu wspinaczy tybetanskich, ktorzy dolaczyli sie do ich grupy. Wspinacz ten nagle zaniewidzial, co na osmiu tysiacach moze oznaczac smiertelne zagrozenie atakiem obrzeku mozgu. Jak widac, wszystko skonczylo sie szczesliwie. Tygodniowa przerwa w lacznosci, ktora kosztowala nas tyle nerwow, spowodowana byla wyczerpaniem sie baterii w telefonie. Tyle na razie w MountEverest.net.

W "glowce" do naszych doniesien podalismy informacje, ze polska wyprawa (Falvit Expedition) podaza z obozu III w strone szczytu Everestu. Wczoraj (17 maja) osiagnela ona Przelecz Poludniowa i o polnocy wyruszyla do ostatecznego ataku. Dzisiaj (18 maja) od rana dzienniki radiowe i telewizyjne podaja sensacyjna wiadomosc: Martyna Wojciechowska, znana podrozniczka i dziennikarka telewizyjna, stanela wraz z kolegami na szczycie Everestu i jest trzecia polska zdobywczynia najwyzszego szczytu Ziemi -- po Wandzie Rutkiewicz (1978) i Annie Czerwinskiej (2000). We wczorajszej wypowiedzi z Przeleczy Poludniowej Martyna Wojciechowska mowila o swoim (i kolegow) znakomitym samopoczuciu -- z powrotem ze szczytu do bazy nie powinno wiec byc klopotow. Rownolegle podawana jest wiadomosc, ze na szczyt wszedl Japonczyk, ktory poprawil rekord wieku Everestu. Natomiast sprostowania wymaga podana przez nas wiadomosc o zjezdzie na nartach dwoch dwojek: niestety, jeden ze zjezdzajacych -- Szwed Tomas Olsson -- spadl podczas krotkiego zjazdu na linie i zaginal. W dzisiejszym serwisie MountEverest.net ukazal sie duzy tekst o Polakach na Annapurnie i poczynaniach wyprawy Piotra Pustelnika.

Ten sam portal opublikowal obszerniejsza informacje o polskim wejsciu, zatytulowana: "Falvit summit success". Wynika z niej, ze wraz z Martyna Wojciechowska szczyt osiagneli Boguslaw Ogrodnik (41, kierownik wyprawy), Janusz Adamski (37), Tomasz Kobielski (33), Dariusz Zaluski (47) oraz 3 Szerpowie -- Ang Dorjee, Phur Tenji i Mingma Sherpa. Jak podano, rosyjski uczestnik wyprawy, Jurij Jermaczek, "nie zjawil sie jeszcze na szczycie, ale powinien byc blisko niego". Oficer lacznikowy R. D. Pandey nie umiescil go w swoim raporcie, jednak o jego wejsciu doniosly rosyjskie strony internetowe -- jako jedyny z zespolu szedl bez tlenu i byl nieco wolniejszy. Wszyscy wrocili na Przelecz Poludniowa. Z planowanego trawersowania szczytu z poludnia na polnoc zrezygnowano wobec braku zgody wladz chinskich.

Tymczasem na Annapurnie zespol Piotra Pustelnika wszedl na wschodnia gran i ustawil tam oboz, jednak silny wiatr zmusil alpinistow do powrotu na wysokosc 6200 m.

W dniu 14 maja wyprawa w skladzie Piotr Pustelnik (HiMountain Team), Piotr Morawski (Marmot Team), Don Bowie (Kanada) i Peter Hamor (Slowacja) zdolala sie przedrzec przez trudny lodowiec do wysokosci 6200 m, w okolicy podstawy scian opadajacych z Glacier Dome i Roc Noir. Tu zostawiono depozyt (wyprawa Kukuczki z 1988 roku miala mniej wiecej w tym miejscu oboz I) i wrocono na 5300 m. Caly dzien (15 maja) alpinisci przeznaczyli na odpoczynek i regeneracje sil przed finalnym atakiem. Slowa ostatniego SMS "...Widzimy tylko droge na przelecz. Easy" dotycza dalszej drogi z 6200 m na przelecz pomiedzy Glacier Dome a Roc Noir (rysunek), gdzie wedlug Janusza Majera, wspolautora drogi, trudnosci rzeczywiscie sa mniej stresujace, choc gran do szczytu jest bardzo dluga. Problemem wspinaczkowym moze byc natomiast przejscie ze szczytu wschodniego na glowny. "Tam jest dosc trudno. Ja i Jurek Kukuczka nie dalismy rady, bylo pozno, nie bylismy przygotowani na takie trudnosci i niewatpliwie na jeszcze jeden nieplanowany biwak powyzej 8000 m" -- wspomina Artur Hajzer (HiMountain Team). Ocenia sie, ze wspinaczka na szczyt zajmie himalaistom okolo 4 dni. Ewentualne wejscie na Annapurne przez Piotra Pustelnika oznaczaloby, ze bedzie on zdobywca 13 osmiotysiecznikow, a do pelnej Korony Himalajow pozostanie mu tylko Broad Peak, ktory zamierza atakowac latem tego roku. Dla Piotra Pustelnika jest to juz trzecia proba wejscia na Annapurne -- dwie poprzednie zakonczyly sie niepowodzeniami.

Duzo sie pisze o polskich wyprawach w Himalaje i Karakorum, warto wiec poswiecic pare zdan planowanej na okres lata wyprawie w Hindukusz. 17 czerwca rusza ta wyprawa, w sklad ekipy wchodza mlodzi ludzie -- Piotr Pawlus, Robert Szymczak, Tomasz Wawrzyniak, Tomasz Slodnik i Pawel Kulinicz -- srednia wieku grupy to 25 lat. Celem jest jeden z najwyzszych szczytow Hindukuszu, Istor-o Nal (7403 m -- zdjecie), wznoszacy sie w polnocnym Pakistanie, tuz obok Tirich Mira i Noshaka. Zdobyty zostal w r. 1969 przez Hiszpanow (m.in. Anglade i Ponsa), wejsc mial niewiele, do dzis nie stanal na nim zaden Polak. Wyprawa -- organizowana przez KW Krakow -- jest czescia projektu (PHARE) Polish High Altitude Research Expeditions, oprocz wspinania czeka nas szereg prob i badan. Moze nie zrobimy nowej drogi ani ambitnej pionowej sciany, ale kontynuacja polskich tradycji w Hindukuszu jak najbardziej zasluguje na uwage. Wiecej informacji o wyprawie znalezc mozna na stronie internetowej http://wyprawy.onet.pl/10644,ekspedycja.html.