W GG 2/01 z 7.02.2001 zamiescilismy informacje o drodze "Krzyz Poludnia" poprowadzonej latem 2001 przez Slowenca Silvo Karo i Wlocha Mauro Bole "Bubu" (850 m, 7c+) na scianie Torre del Esfinge w Andach Peruwianskich. Nasza notatke ilustruje zdjecie sciany. W tym sezonie "Krzyz Poludnia" cieszy sie duzym zainteresowaniem wspinaczy. Pozna wiosna droge te przeszedl az do gornej krawedzi sciany zespol czeski z HO "Alpa" z Ostrawy -- Milan Benian i Petr Piechowicz. Druga dwojka czeska pokonala 13 wyciagow, niestety na stosunkowo latwiejszym 14. wyciagu (6a+) doszlo do upadku prowadzacego Tomasa Sipa, ktory poniosl smierc na miejscu. W dniu 7 lipca 2002 droge powtorzyla para wloska Anna Lazzarini i Silvestro Strucchi, ktorym towarzyszyla Hiszpanka Elena Davila. Dzien pozniej nastapilo jeszcze jedno przejscie, ktorego bohaterami byli Mariu Bagnati z Brazylii i Meksykanin Emiliano Villanueva. W tygodniach poprzedzajacych spotkanie ze Sfinksem wyprawa czeska dokonala wejsc droga normalna na Huascaran (6768 m) i droga Ferrariego na Alpamayo (5947 m). W obu wspinaczkach uczestniczyl tragicznie zmarly Tomas Sipa.

Na sezon ukazuja sie przewodniki, natomiast ksiazki "do czytania" na ogol przygotowywane sa na okres jesienno-zimowy. W tym roku bedzie troche inaczej. Dwa od dawna zapowiadane i wazne dla milosnikow gor wznowienia -- "Miejsca przy stole" Andrzeja Wilczkowskiego i "Zwyciezyc znaczy przezyc" Aleksandra Lwowa -- znajda sie w ksiegarniach w srodku lata, oba mocno rozszerzone tekstowo i ilustracyjnie. Ale tez obie ksiazki sa pozycjami niejako ponadczasowymi i nie musza sie nastawiac na okazyjnego gwiazdkowego odbiorce. Nakladem "Wydawnictwa Gorskiego" Milosza Martynowicza (zasluzonego wydawcy "Wielkiej encyklopedii tatrzanskiej") w tych dniach ukazala sie przeszlo 500-stronicowa bogato ilustrowana ksiazka Krzysztofa Lozinskiego "Slady na sniegu". Kilka innych tytulow jest w opracowaniu lub dopiero na autorskim starcie, zbyt wczesnie wiec byloby o nich mowic. Do bardziej zaawansowanych naleza m.in. monografia Karakorum Jerzego Wali i literacka biografia Andrzeja Zawady piora Ewy Matuszewskiej, a takze budzaca duze zainteresowanie w srodowisku autobiograficzna ksiazka znanego z ostrego piora Wladyslawa Cywinskiego "Goral z Wilna czyli Tatry, seks, polityka" ("Wydawnictwo Gorskie"). W druku jest planowana na koniec lata calkowicie nowa wersja przewodnika Janusza Kurczaba "Himalaje Nepalu" ("Sklep Podroznika"). W wydzielonej rubryce "Nowosci wydawnicze" recenzujemy kilka ciekawszych pozycji. Omowienie "Zwyciezyc znaczy przezyc" Alka Lwowa juz mamy, na opoznionego w stosunku do planu "Wilka" z niecierpliwoscia czekamy. Tak autorow, jak i wydawcow prosimy o sygnalizowanie nam interesujacych tytulow.

7 lipca 2002 na szczycie Muztagh Ata (7546 m) staneli Wieslaw Madejczyk z KW Warszawa, od przeszlo dekady znany m.in. z dobrych przejsc zimowych w Tatrach oraz Marcin Pius z Czestochowy, duzo chodzacy po gorach Chin i do niedawna studiujacy w Japonii. Obaj uczestniczyli w wejsciu jako przewodnicy niedawno powstalej holendersko-polskiej agencji gorskiej. W kilka dni pozniej wrocili do Kaszgaru i w poniedzialek 15 lipca planowali wyjazd na sasiedni, najwyzszy szczyt Pamiru, Kongur (7719), z ktorym obaj maja juz porachunki z 1999 roku. Zespol szczytowy bedzie wzmocniony o Rosjanina. Tyle wiadomosci z kawiarenki internetowej w hotelu Seman w Kaszgarze przekazal 11 lipca Wieslaw Madejczyk, szczegoly moga ulec zmianie.

Przypomnijmy, ze pierwszym Polakiem na wierzcholku Muztagh Ata byl w sierpniu 1998 r. Ryszard Pawlowski, ktory szedl na nartach w ekipie z Mikolajem Czyzewskim, Ryszardem Knapczykiem i Janem Orlowskim, ci jednak zawrocili z powodu zimna lub problemow z nartami. W roku 2000 droga zwykla wchodzil na szczyt Krzysztof Berbeka z Krakowa (nie Krzysztof syn Macieja i wnuk Krzysztofa, lecz ich daleki kuzyn urodzony wkrotce po smierci tego ostatniego). Gora jest technicznie latwa, niemniej obecne wejscie moze byc dopiero trzecim polskim. Zwykla droga wiedzie od zachodu i jest dobrze widoczna z odleglej o kilkanascie kilometrow Karakoram Highway. Przez to sasiedztwo gora jest czesto obecna na zdjeciach i od kilku lat wystepuje tez w ofercie wielu agencji gorskich, jako rodzaj najwyzszej na swiecie gory typu Elbrus, gdzie trudnosci stanowia snieg, wiatr, mroz i wysokosc. Muztagh Ata ma jednak i stromsze strony i zaledwie kilka niezaleznych drog, np. grania od wschodu zdobyto go dopiero w roku 2000 (ta sama wyprawa miedzynarodowa w ktorej czesci uczestniczyl Krzysztof Berbeka). Pierwsze wejscie zostalo dokonane w roku 1956 przez liczacy 31 osob (swoisty rekord Guinnessa) zespol sowiecko-chinski, wymienianie nazwisk ktorego wciaz przyprawia o bol glowy nie tylko zachodnich kronikarzy. Szczegolowe i solidne omowienie topografii masywu w GiA 6/1999 podal Jerzy Wala, ktory juz w 1994 r. wykonal przejrzysta graniowke rejonu. Sam masyw ma kilka oddalonych i oddzielonych stromymi wawozami wierzcholkow, przekraczajacych 6000 i nawet 7000m, z ktorych czesc znalazla sie "w cieniu informacyjnym" popularnej gory i pozostaje dziewicza.

Wejsciem na latwiejszy Muztagh Ata nasi wspinacze zapewne wykonali czesc sluzbowa" wyjazdu, zlapali aklimatyzacje i moga teraz realizowac cel sportowy. Planowany Kongur to juz zupelnie innego kalibru sprawa. Szczyt ten do 2001 roku mial w ogole tylko trzy wejscia dwiema drogami (pierwsi byli Boardman, Bonington, Rouse i Tasker w 1981) i odparl wiele prob. Trzymamy kciuki.

P.S. Przy okazji wejscia na Muztagh Ata ciekawostka daleko lzejszej natury. Wejscie to laczy nazwiska dwoch naszych instruktorow-aktorow. W pamietnej reklamie piwa najbardziej znanej krajowej marki, Ryszard Pawlowski gral kluczowa role przewodnika, wiedzacego jak sprawic najwieksza gorska przyjemnosc swoim klientom (czytaj: w ktorym potoku schowac dla nich piwo). Casting do tej roli zelektryzowal cale srodowisko wspinaczkowe i zglosila sie podobno przeszlo setka kandydatow z calego kraju, w tym znani wspinacze i szefowie stowarzyszen. Wygral Pawlowski, a na plan filmowy jako drugi przewodnik zaproszony zostal wlasnie Wieslaw Madejczyk. Zagral w scenie, w ktorej przewodnicy mijali sie ze swoimi grupami i, na ile aktorzy moga sie domyslac calosci wielowatkowego scenariusza, dawali sobie znaki gdzie schowali piwo. Watek ten jednak ostatecznie nie wszedl do emisji.

W konkluzji, lodowy Muztagh Ata, "ojciec zalodzonych gor" polaczyl dwoch medialnych instruktorow, wiedzacych gdzie schlodzic piwo. Dodajmy, ze wsrod zagranicznych rezyserow reklamy byl wspinacz, ktory mial na koncie kilka powtorzen na El Capitanie, nalezy zatem uznac, ze specjalisci od reklamy doskonale widzieli, czym sie kierowac przy wyborze twarzy "prawdziwych ludzi gor". Zreszta reklame krecono w gorach Hiszpanii, majacych chyba udawac Tatry, a w roli jednego z trojki polskich turystow wystepowal Anglik.

Okolo 12 lipca zaczelo sie przejasniac a prognozy meteo zapowiadaly poprawe warunkow (zob. GG 7/02 z 16.07.2002). Zniecierpliwione bezczynnoscia wyprawy ruszyly do gory, nie czekajac na wyjasnienie sie sytuacji i ustalenie sie pokrywy sniegowej. Na rezultaty nie trzeba bylo czekac: rankiem 13 lipca na tzw. drodze Cesena lawina zeszla na kilku tragarzy wysokosciowych zespolu Luisa Fragi -- smierc poniosl jeden z nich, 34-letni Sher Ajman, doswiadczony alpinista pakistanski i ojciec szesciorga dzieci. Jego zwloki alpinisci zniesli w rejon Concordii, skad ma je zabrac helikopter do Skardu. Juz 4 wyprawy zwinely manatki i ruszyly z powrotem w doliny, na Broad Peak wspinaja sie Niemcy z przeszlo 20-osobowej wyprawy -- "bez wzgledu na pogode", gdyz juz tylko tydzien zostal im do nadejscia z dolu karawany powrotnej. Simone Moro, ktory dopiero teraz dobil pod K2, stwierdzil, ze jego aklimatyzacja z wiosennego Everestu nadal "dziala", orzekl jednak, ze w aktualnych warunkach pogodowych i snieznych dublety w rodzaju Broad Peak -- K2 czy Gasherbrum -- K2 sa utopia i zrealizowanie jednego z tych celow bedzie niezlym wyczynem. No ale sezon dopiero na polmetku, a czesc pozniej przybylych wypraw ma przed soba jeszcze sporo czasu. Teraz wszystko zalezy od laskawosci aury. W kazdym razie nikomu nie udalo sie dotad przekroczyc 7000 metrow, nie mowiac o zaliczeniu szczytu.

Tymczasem w roznych krajach ukazuja sie kolejne znaczki wydawane z okazji Miedzynarodowego Roku Gor -- trzy sposrod nich reprodukujemy (zdjecie).

Jak podano w tygodniku, w Dolinie Pieciu Stawow zginela (zapewne w lawinie) widywana tu przez turystow kozica o charakterystycznym znieksztalconym porozu. W naszym archiwum mamy jej fotografie ze szczesliwszych czasow (zdjecie).

Po okresie niezlej, a nawet pieknej pogody i optymistycznych prognozach co do przebiegu sezonu, w ostatnich tygodniach na Karakorum nasunely sie chmury, a wiatr zrywa namioty ustawione w wyzszych obozach. Korzystajac z poluzowania pakistanskich regulaminow, niemal wszystkie wyprawy planujace wejscie na K2, zamierzaly poprzedzic je aklimatyzacyjnymi wspinaczkami na Broad Peak (glownie) ale takze oba Gasherbrumy. Jak do tej pory nie bylo ani jednego wejscia na szczyt 8-tysieczny, a przypomnijmy, ze ok. 25% wejsc na K2 dokonano przed polowa lipca, z tego kilkunastu w czerwcu (m.in. Wanda Rutkiewicz). Charlie Fowler i Christine Boskoff zalozyli na Broad Peaku 2 obozy (5800 i 6400 m), po nadejsciu frontu wycofali sie jednak do bazy pod K2. Jak tylko pogoda sie poprawi, wroca na Broad Peak, gdzie czai sie pare innych zespolow, m.in. wielka wyprawa niemiecka. Cierpliwosci (czy raczej czasu) zabraklo 9-osobowej wyprawie szwajcarskiej na Broad Peak i G I (szef Andre Georges) , ktora pojawila sie w Karakorum najwczesniej z wszystkich, ale tez jako pierwsza wraca do domu -- bez wyniku. Na Broad Peaku osiagnela wysokosc 7700 m, na G I 6300. Jako druga, 13 lipca zwinela manatki wyprawa szwajcarsko-wloska na Gasherbrum IV, ktora w lepszym okresie zalozyla 2 obozy, ale potem utknela w sniegach. Jej kierownik mowi, ze do poprawy warunkow w calym rejonie potrzeba 5--6 dni di bello stabile czyli ladnej pogody, jesli nie wiecej. Tymczasem do baz przybywaja nowe posilki, m.in. Simone Moro. Uczestnicy zgodnie stwierdzaja: nie ma zadnych przeszkod w uprawianiu alpinizmu w Pakistanie, a wszystko co na ten temat pisano okazalo sie bzdura. Dostepny jest nawet Hindukusz. No ale ostatnio sytuacja polityczna w Kaszmierze znowu sie zaognila, a bomba detonowana przez terrorystow przy Karakorum Highway ranila kilkoro turystow. Z internetowych meldunkow nie wynika, czy pojawily sie wszystkie oczekiwane wyprawy. Nie potwierdzono przybycia trojki Rumunow (kierownik Bohdan Mihnea), ani zespolu hiszpansko-polskiego (kierownik Luis Fraga). Z zaciekawieniem sledzilismy wiadomosci o glosno reklamowanej poznanskiej wyprawie na Mustagh Tower, przygotowanej pod kierownictwem Macieja Sokolowskiego. Tymczasem jak nas poinformowal Mieczyslaw Rozek, zostala ona odwolana -- przyczyna byly rozne klopoty, glownie finansowe. Moze to i dobrze: Mustagh Tower to nielatwa i niezbyt bezpieczna gora, a przeciez rowniez zeszloroczna poznanska "Strefa 7000" okazala sie niewypalem.

Nasza najsilniejsza czworka (Jacek Fluder, Janusz Golab, Stanislaw Piecuch i Grzegorz Skorek) wytyczyla nowa droge na wschodniej scianie Bear's Tooth, blizniaczym szczycie slynnego Moose's Tooth (oba wznosza sie w polnocno-wschodnim obramieniu Ruth Gorge -- zob. Gazetka Gorska 5/02 z 29 maja). Wschodnie, najwyzsze w rejonie (1400--1500 m) skalne sciany obu szczytow wyrastaja nad lodowcem Buckskin i byly dotad pokonane tylko czterema drogami, z ktorych trzy naleza do dorobku Jima Bridwella. Polska droga wiedzie lewym filarem Bear's Tooth 400 m na lewo od lewej z drog Bridwella z 1999 roku (zdjecie). Zespol spedzil w scianie 10 dni, z czego 2 polegaly na przeczekiwaniu burzy i 2 zajal powrot zjazdami. Trudnosci drogi to VII z odcinkami do A3. Nazwa drogi "Sorry, you can't fly" oddaje perypetie z odlotem calej wyprawy za ocean.

Mlodszy zespol (Maciej Ciesielski i Jakub Radziejowski), wytypowany i dokooptowany staraniem reszty wyprawy i Komisji Wypraw PZA, dokonal czterech udanych powtorzen w samym Ruth Gorge drog o wysokosciach 400--800 m i trudnosciach VII- do VII+. Najlepszym bylo trzecie i najszybsze (36 godzin nonstop) przejscie 800 m wysokiego skalnego Cobra Pillar na popularnym w rejonie Mount Barrill. Droge wytyczyli w 1991 roku Jim Donini i Jack Tackle, nalezacy do najaktywniejszych wspinaczy rejonu. Sklasyfikowali ja na 5.10+ (VII UIAA) z 30 metrami A3 (dlugosc drogi 900 m). Nasz zespol, w towarzystwie mlodego Amerykanina, pokonal odcinki hakowe w stylu clean (wiekszosc prowadzili nasi wspinacze).

Wedlug znawcy rejonu, Grega Croucha, co najmniej do roku 1998 droga nie miala powtorzenia. Niedawo Kanadyjczycy skompletowali dopiero 2 przejscie tej drogi, w dwa dni plus poreczowanie.

Innym cennym powtorzeniem debiutujacej dwojki bylo czwarte przejscie drogi najaktywniejszego eksploratora rejonu Andreasa Orglera na zachodniej scianie Eye Tooth (800 m VII, OS, z wlasnym wariantem, 13 godzin -- tu jednak wkrotce po Polakach pojawil sie jeszcze nieco szybszy zespol Austriakow).

GG 6/02 z 12.06.2002 zamiescila notatke "Mount Dickey i Mount Bradley", omawiajaca wyniki wyprawy francuskiej z maja br., ktora -- teraz to juz mozemy powiedziec -- zrealizowala jeden z celow rozwazanych przez nasza wyprawe jako plany rezerwowe.

Wyprawe polska mozna ocenic jako udana, choc uczestnicy spodziewali sie nieco trudniejszej walki i dluzszych ciagow trudnosci. Cele udalo sie zrealizowac, pomimo opoznien w dotarciu pod sciane i panujacej do okolo 12 czerwca zlej pogody. Byla to w ogole pierwsza w historii polska wyprawa pokonujaca bardzo trudne technicznie drogi w pasmie Alaska (dotad najtrudniejszym polskim wejsciem w rejonie byl himalajski w charakterze filar Cassina Mount McKinley, trudny u dolu, ale i popularny -- w 1989 roku weszla nim ekipa PKG z Leszkiem Cichym). Zrealizowano tez pierwsza polska nowa droge, od razu na jednej z kilku najbardziej cenionych i bardzo rzadko pokonywanych z sukcesem scian.