W wydanej w r. 1971 książce Messnera, Rudatisa i Varalego "Sesto grado" zamieszczono zdjęcia trojga Polaków: jednym z nich jest Jan Junger, we Włoszech pamiętany jako współautor pierwszych ekstremalnych dróg w Dolomitach Belluńskich. Na Śląsku należał do popularniejszych postaci klubowych – należał, gdyż nie ma go już między nami. 17 października zmarł w wyniku dłuższej choroby serca. Urodził się 19 lutego 1939 r. i miał znaczny dorobek w Tatrach, wystarczy wymienić nową drogę na południowej ścianie Ciężkiej Turni (7 VIII 1964) czy "Okapy Jungera" na zachodniej ścianie Kościelca (1967). Poza Tatry wyjechał po raz pierwszy w r. 1964 – na zlot młodych alpinistów UIAA w Austrii. Znakomity Helmut Wagner przyswajał nam technikę lodową na ścianach Stubaier Alpen, potem zaś (już poza zgrupowaniem) był skalny Wilder Kaiser. W tym drugim Jan Junger przeszedł 26 sierpnia drogę Dülfera na wschodniej ścianie Fleischbank (2187 m), a w dwa dni później drogę Wiessnera na południowo-wschodniej ścianie. W r. 1965 jego pozycję ugruntował udział w pierwszym przejściu Wielkiego Zacięcia (Gran Diedro) północno-zachodniej ściany Schiary (20–23 VIII – T. 1/66) – to on prowadził na słynnym, wywieszonym na 10 metrów i do tego zmurszałym okapie. W r. 1967 była – w większym zespole – szeroko komentowana we Włoszech przeszło 1000-metrowa południowo-zachodnia ściana Cima del Burel (15–25 VIII – T. 1/68), poprzedzona nową drogą na Cima della Busazza (4–5 VIII). W 1971 był uczestnikiem wyprawy Furmanika w Andy (T. 1/72). W Cordillera Raura dokonał pierwszych wejść granią północną na Canevaro (5322 m) i środkiem północnej ściany Mata Paloma Norte (5307 m). 9 lipca na szczycie Chopicalqui ustanowił swój życiowy rekord wysokości: 6400 m. Uczestniczył w życiu KW w Katowicach, bywał w skałkach i w Tatrach, także na zlotach seniorów. 19 października został pochowany na cmentarzu w Katowicach-Giszowcu. "Było bardzo dużo ludzi – mówi Wojciech Dzik – tak z branży górniczej (pracował w górnictwie), jak i ze świata wspinaczkowego. Przy mogile zgromadziła się niemal cała starsza generacja klubowa Śląska." Spoczywaj w spokoju, drogi Przyjacielu. (Józef Nyka)

Największe wydarzenie kulturalne w górskim światku Polski, co roku z coraz to większym rozmachem organizowane przez grono entuzjastów gór i kina pod wodzą Zbyszka Łuczaka i Jacka Sikory. Rewelacyjne filmy, atrakcyjni prelegenci, wybitni honorowi goście, w tym roku m.in. Kurt Diemberger i Krzysztof Zanussi. Tegoroczna, VII już edycja odbyła się w dniach 16–20 listopada. Przez ekran przeszło kilkadziesiąt filmów, wręczono 5 cieszących się międzynarodowym uznaniem nagród. "Camera Extreme 2005" otrzymali Norman Kent i legenda polskiego dokumentu górskiego, Jerzy Surdel, "Explorery 2005" – wielki weteran Kurt Diemberger i wciąż aktywni Szwajcar Erhard Loretan i Słoweniec Marko Prezelj. "Najjaśniejszą gwiazdą sobotniego wieczoru – mówi Roman Gołędowski – był Norman Kent, wyśmienity operator filmowy i fotografik, specjalizujący się w dokumentowaniu wyczynów skoczków spadochronowych i innych podobnych działań. Chyba największe wrażenie zrobiły jego wspólne loty z pikującym po zdobycz sokołem. Po raz kolejny dzięki łódzkiej imprezie mogliśmy przeżyć to, co tak naprawdę dane jest tylko nielicznym." Zamknęło festiwal spojrzenie wstecz – ciekawa prelekcja Sandry Noel, córki uczestnika pierwszych wypraw na Everest, kpt. Johna Noela. Na światowej mapie górskiego i przygodowego kina, Łódź to jeszcze nie Trento i nie Banff – ale już blisko, blisko. Natomiast żaden festiwal – zauważył to sam Chris Bonington – nie ma tak licznej i tak gorącej publiczności. Do zobaczenia w Łodzi za rok!

Islamabad ogłosił niedawno listę wypraw, które odwiedziły góry Pakistanu w r. 2005. "Odwiedziły" jest dobrym słowem, ponieważ z powodu fatalnej pogody wiele z nich – szczególnie na wyższych szczytach – nie zrealizowało planów. Wykaz obejmuje 84 pozycje. Ośmiotysięczniki skupiły na sobie uwagę 48 wypraw (57%). Największym zainteresowaniem cieszył się, jak zwykle, Gasherbrum II (14 wypraw, kilka udanych), Gasherbrum I oblegało 7 wypraw, Broad Peak 6, przy czym sukcesem zakończyła się zaledwie jedna (GS 07/05). Za udany można uznać sezon na Nanga Parbat: wypraw było tutaj 14 a o efektowne zakończenie zadbali Steve House i Vince Anderson, robiąc nową drogę ścianą Rupal (GS 09/05). W bazie pod K2 bawiło 8 wypraw – w sumie 60 alpinistów – nikt nie wszedł na szczyt, a do Ramienia dotarło zaledwie 10 osób. Duże powodzenie miał piękny Spantik (8 wypraw), ludno było w rejonie Trango i Baintha Brakk czyli Ogre, a jeszcze ludniej w skalnych odnogach Doliny Hushe. Jako pozytywny należy odnotować fakt, że ok. 20 wypraw wybrało szczyty niższe, ale rzadziej atakowane i bardziej interesujące sportowo. Wciąż nikłe było zainteresowanie Hindukuszem: celem 5 Norwegów był Noszak a 9 Szwajcarów – Saraghrar. Jak się dowiedzieliśmy z "Co słychać" 11/05, odważna czwórka polska (nie objęta listą zezwoleń) zaatakowała Tiricz Mir (do 6600 m).

Przeważały wyprawy średniej wielkości (5–10 osób), zespołów większych (14–17 osób) było tylko 6. Sezon bardzo rozciągnął się w czasie – pierwsze wyprawy przybywały już w czerwcu, ostatnie we wrześniu. Oprócz Tiricz Miru, Polacy próbowali wejść na K2 (wraz z Bułgarami – GS 10/05) i na Broad Peak (wraz z kolegami ze Słowacji – GS 07/05). Mankamentem opublikowanej listy jest brak licznych w tym roku grup i zespołów działających w niższych skalnych partiach gór, na "papierach" trekingowych. Chociaż i im kapryśna pogoda dawała się we znaki, tu sukcesów sportowych było najwięcej (o polskim piszemy w GS 10/05). Działało tu też kilku światowych asów wspinaczki skalnej i wielkościanowej. Jak na tak duży ruch, wypadków w górach Pakistanu było w tym roku niewiele, choć przecież i zmienna pogoda nie szczędziła wspinaczom niespodzianek. Sensacyjną akcję ratunkową przeprowadziły 9 sierpnia 2 wojskowe helikoptery pakistańskie, wydobywając ze ściany Rupal z wysokości 5900 m słoweńskiego solistę, Tomaža Humara.

Latem 2005 r. z kilkorgiem przyjaciół – seniorów i prawie seniorów odwiedziłem najefektowniejszą grupę górską Pamiro-Ałaju, Fańskie Góry. Naszą ekipę tworzyli: Andrzej Sobolewski (73), Andrzej Piekarczyk (66), Marek Grochowski (63), Jacek Komosiński (63), Jerzy Tillak (59), Jerzy Wieluński (56), Marek Józefiak (51) oraz przedstawiciele młodzieży – Andrzej Perepeczo (39) i Jan Kamiński (36). Pogoda nie była nadzwyczajna, mimo to jednak udało nam się wejść na kilka wysokich przełęczy i trzy wyższe szczyty – Alaudin (4237 m), Borcy za Mir (3790 m) i Energia (5120 m). Brak warunków przeszkodził w wejściu na najwyższy szczyt rejonu, Czimtargę (5489 m). Fańskie Góry słusznie cieszą się opinią "Perły Pamiro-Ałaju", są jednak trudne i niebezpieczne. Podobnie jak w zeszłym roku w Kaukaz, wyjechaliśmy pod opieką łotewskiej firmy turystycznej "Alpturs", którą kieruje zaprzyjaźniony z nami Zygmunt Grochowski (nie spokrewniony z Markiem...). Wyprawa nie była przesadnie droga, a kontakty azjatyckie organizatora pozwoliły nam uniknąć wielu biurokratycznych pułapek. Latem 2005 w Fanach panował wielki ruch i przybyło kilka wysokiej klasy nowych dróg. Więcej szczegółów o wyjeździe znajdzie czytelnik w GG 11/05 z 22.11.2005.

Trwają pierwsze próby tworzenia list nominowanych do tegorocznych "Złotych Czekanów". Listy te są cenne, gdyż dają przegląd czołowych osiągnięć roku, a niekiedy wydobywają z cienia sukcesy w ogóle nie zauważone. Jedną z takich przymiarek ogłosiły strona "Mountain.ru" oraz "Montagnes Magazine", wraz z GHM organizator francuskiego Złotego Czekana. Zaprezentowana lista obejmuje 9 szlagierów – od siebie dodajemy wysokości, nazwiska, daty, trudności dróg etc. Skrót T = "Taternik":

Rok 2005 obfitował w górach w sensacyjne wydarzenia, toteż lista powyższa jest daleka od kompletności, ma przy tym wyraźny przechył rosyjski. Brak na niej np. ciężko wywalczonego I wejścia zimowego na Shisha Pangmę (Piotr Morawski i Simone Moro 14 stycznia), nie ma pięknego dubletu ścianowego Cholatse – Tawoche Ueli Stecka (GS 06/05), brak pierwszych wejść Francuzów w masywie Chomo Lönzo, pierwszego wejścia Micka Fowlera i Chrisa Wattsa na "Tybetański Matterhorn" – Kajaqiao 6447 m... Uzupełnienia można mnożyć – zapewne uwzględnią je jurorzy. Odnotujmy z uznaniem, że niemal wszystkie nominacje mają omówienia (niektóre także fotografie) na łamach "Taternika".

Od r. 1948 głównym źródłem informacji o alpinizmie radzieckim i górach ZSRR były dla nas książkowe roczniki "Pobieżdionnych Wierszyn", które niestety tomem za lata 1975–78 zakończyły żywot w r. 1981. Jednak wtedy wychodził już (od r. 1965) almanach "Wietier Stranstwij", poświęcony alpinizmowi ale także turystyce górskiej, speleologii, podróżom. W latach 1968–90 redagował go Lew G. Tripolski. W r. 1990, po 25 numerach, i ten periodyk zlikwidowano, a o sprawach alpinizmu przez parę lat (od r. 1989) informował skromny, lecz nader treściwy "Wiestnik Gor". Równolegle pojawiły się magazyny górskie zachodniego typu. W połowie listopada 2005 r. w Moskwie zaprezentowano odrodzony "Wietier Stranstwij" – nr 1 nowej serii, nr 26 całego zbioru. Almanach ma wychodzić zależnie od napływu materiałów – jako rocznik lub półrocznik. Redaktorem naczelnym jest Igor Bałabanow. Od paru lat w Rosji ukazuje się kilka niezłych miesięczników górskich, działa też wiele rzetelnie robionych stron internetowych (zwykle z wersjami angielskimi).

Barbara Morawska-Nowak, prowadząca rejestry seniorów, powiedziała nam kiedyś, że generacja z lat 30. to pokolenie Andrzejów i Barbar. Basia ujęła to nawet w wymowne statystyczne słupki. Wśród mężczyzn na drugim miejscu znaleźli się Jurkowie, wśród pań – Hanki. Faktycznie są to imiona panujące na listach dawnych członków KW i uczestników zlotów nad Morskim Okiem, ale także wśród naszych kolegów i przyjaciół – taka widać w latach 30. i 40. była moda. Do miłych wspomnień należą coroczne imieniny Andrzeja Zawady w domu na Żoliborzu Oficerskim, w Krakowie Basie (dziś już zdekompletowane) urządzały w KW wspólne przyjęcia. Ponieważ Andrzejki i Barburkę dzieli tylko 5 dni, składamy wszystkim naszym miłym Basiom i wszystkim drogim Andrzejom jak najserdeczniejsze życzenia zdrowia, pogody ducha, weny twórczej przy pisaniu pamiętników (wzorem Wilka – też Andrzeja), a także częstszych pobytów w Tatrach i Alpach – wzorem młodszego seniora Barona Skłodowskiego, oczywiście też Andrzeja. Basie i Jędrusie, dbajcie o siebie i trzymajcie się!