MONIKA NYCZANKA
Wypadek Georga Amsela
polskie watki
[Rysy]
Rysy z biala smuga snieznego zlebu, z lewej Niznie Rysy,
z prawej piramida Wysokiej. Zdjecie z ok. 1910 roku.

  

Copyright © 2018 by JOZEF NYKA


W 32(52) zeszycie GBH, zatytulowanym „Nieszczesliwa wycieczka w Tatry”, zamiescilismy materialy odnoszace sie do wypadku z sierpnia 1884 roku. Wydarzenia, ktorych bohaterem byl 21-letni student ze Slaska, Georg Amsel, rozegraly sie po obu stronach Tatr. Przybysz z niemieckiej Swidnicy wyruszyl na pechowa wycieczke ze schroniska Majlatha nad Popradzkim Stawem, jednak widownia jego trzydniowego dramatu byly polskie podnoza Rysow, gdzie ulegl powaznemu wypadkowi schodzac ze szczytu w kierunku Czarnego Stawu. Po trzech dniach natkneli sie na niego turysci z Krakowa. Oslabiony uplywem krwi i wychlodzony – otrzymal pomoc niemal w ostatniej chwili. Sprowadzony do schroniska nad Morskim Okiem, tu zostal opatrzony i nakarmiony, tu tez czekal na pierwsza pomoc lekarska, ktora otrzymal z polskiej reki.
Zebrane w poprzednim zeszycie publikacje z niemieckich czasopism, dotyczace wydarzen z lata 1884, zostaly na uzytek tego wydawnictwa po raz pierwszy spolszczone i opatrzone komentarzami. Najwazniejsza czesc stanowi szczegolowa relacja samego Amsela, napisana w okresie jego rekonwalescencji, a wiec krotko po wypadku. Uzupelniaja ja prasowe notatki, w ktorych pobrzmiewaja echa dyskusji na temat bezpieczenstwa w gorach i obowiazkow przewodnikow.
Poniewaz wypadek Amsela wydarzyl sie po polskiej stronie Tatr, u nas tez zostal dostrzezony. W tym zeszycie chcemy wsluchac sie w jego polskie echa. Przytoczymy teksty opublikowane w gazetach codziennych i cztery lata pozniej – w Pamietniku Towarzystwa Tatrzanskiego. Przedstawimy tez sylwetki polskich bohaterow zdarzen.
 

GBH0000    54 (2018)
[brak_tresci]

PRZYPISY
 1. „Nowa Reforma” nr 192, 21 sierpnia 1884, s. 3.
 2.  Byc moze owczesny wiceprezes TT, prawnik i geolog zwiazany z UJ, Alojzy Alth.
 3.  „Doktorand” to w owczesnej nomenklaturze medyk bez dyplomu, dla przykladu „Czas” z 3 wrzesnia 1873 (nr 202), przy opisie zwalczania epidemii cholery w Galicji podaje, ze do walki stanelo „104 doktorow medycyny i 48 doktorandow medycyny”.
 4. „Czas” nr 193, 22 sierpnia 1884, s. 2.
 5. „Gazeta Narodowa” nr 195, 23 sierpnia 1884, s. 2.
 6. „Gazeta Torunska” nr 198, 27 sierpnia 1884, s. 4.
 7.  Michal Jagiello, Wolanie w gorach. Wypadki i akcje ratunkowe w Tatrach. Warszawa 2006, s. 47. Przypadkiem udalo mi sie ustalic skad moze pochodzic zapamietana przez Michala Jagielle wiadomosc o pamiatkowej blasze, ktora chwalil sie Maciej Roj. Otoz taka informacje podala Zofia Stecka w swojej Historii przewodnictwa tatrzanskiego (TPN 1995, s. 47). Przy czym w pierwszej edycji ksiazki (Przewodnictwo tatrzanskie – zarys historii, Warszawa-Krakow 1981, s. 36) jest jedynie lakoniczna wzmianka o wypadku Amsela, ale nie ma informacji o nagrodzie dla Macieja Roja.
 8.  Walery Eljasz, Nieszczesliwe zdarzenia w Tatrach. Pamietnik TT, t. XII 1888, s. 116–117.
 9.  [nieudostepnione]
10.  O tym, ze powazne wypadki w Tatrach zaczynaly byc czestsze, swiadcza inne wydarzenia z tego samego tygodnia. W piatek, 20 sierpnia 1886, w dniu uroczystego pogrzebu Jozka Biesiadeckiego (wedlug przypuszczenia Macieja Pinkwarta chlopiec byl pierwsza turystyczna ofiara Tatr pochowana na starym cmentarzu) mialy miejsce dwa inne gorskie nieszczescia wzmiankowane w gazetach. Z Nosala spadl Jedrzej Kubin, ktory mocno sie potlukl, a niejaki Piton zostal smiertelnie ranny w glowe podczas podejscia na Zawrat.
11.  Jozef Nyka, . Warszawa, Sport i Turystyka 1956, s. 153.
12.  Michal Jagiello, Wolanie w gorach. Wypadki i akcje ratunkowe w Tatrach. Warszawa 2006, s. 41–46.