W GG 2/01 z 7.02.2001 zamieściliśmy informację o drodze "Krzyż Południa" poprowadzonej latem 2001 przez Słoweńca Silvo Karo i Włocha Mauro Bole "Bubu" (850 m, 7c+) na ścianie Torre del Esfinge w Andach Peruwiańskich. Naszą notatkę ilustruje zdjęcie ściany. W tym sezonie "Krzyż Południa" cieszy się dużym zainteresowaniem wspinaczy. Późną wiosną drogę tę przeszedł aż do górnej krawędzi ściany zespół czeski z HO "Alpa" z Ostrawy -- Milan Benian i Petr Piechowicz. Druga dwójka czeska pokonała 13 wyciągów, niestety na stosunkowo łatwiejszym 14. wyciągu (6a+) doszło do upadku prowadzącego Tomáša Šipa, który poniósł śmierć na miejscu. W dniu 7 lipca 2002 drogę powtórzyła para włoska Anna Lazzarini i Silvestro Strucchi, którym towarzyszyła Hiszpanka Elena Davila. Dzień później nastąpiło jeszcze jedno przejście, którego bohaterami byli Mariu Bagnati z Brazylii i Meksykanin Emiliano Villanueva. W tygodniach poprzedzających spotkanie ze Sfinksem wyprawa czeska dokonała wejść drogą normalną na Huascaran (6768 m) i drogą Ferrariego na Alpamayo (5947 m). W obu wspinaczkach uczestniczył tragicznie zmarły Tomáš Šipa.

Na sezon ukazują się przewodniki, natomiast książki "do czytania" na ogół przygotowywane są na okres jesienno-zimowy. W tym roku będzie trochę inaczej. Dwa od dawna zapowiadane i ważne dla miłośników gór wznowienia -- "Miejsca przy stole" Andrzeja Wilczkowskiego i "Zwyciężyć znaczy przeżyć" Aleksandra Lwowa -- znajdą się w księgarniach w środku lata, oba mocno rozszerzone tekstowo i ilustracyjnie. Ale też obie książki są pozycjami niejako ponadczasowymi i nie muszą się nastawiać na okazyjnego gwiazdkowego odbiorcę. Nakładem "Wydawnictwa Górskiego" Miłosza Martynowicza (zasłużonego wydawcy "Wielkiej encyklopedii tatrzańskiej") w tych dniach ukazała się przeszło 500-stronicowa bogato ilustrowana książka Krzysztofa Łozińskiego "Ślady na śniegu". Kilka innych tytułów jest w opracowaniu lub dopiero na autorskim starcie, zbyt wcześnie więc byłoby o nich mówić. Do bardziej zaawansowanych należą m.in. monografia Karakorum Jerzego Wali i literacka biografia Andrzeja Zawady pióra Ewy Matuszewskiej, a także budząca duże zainteresowanie w środowisku autobiograficzna książka znanego z ostrego pióra Władysława Cywińskiego "Góral z Wilna czyli Tatry, seks, polityka" ("Wydawnictwo Górskie"). W druku jest planowana na koniec lata całkowicie nowa wersja przewodnika Janusza Kurczaba "Himalaje Nepalu" ("Sklep Podróżnika"). W wydzielonej rubryce "Nowości wydawnicze" recenzujemy kilka ciekawszych pozycji. Omówienie "Zwyciężyć znaczy przeżyć" Alka Lwowa już mamy, na opóźnionego w stosunku do planu "Wilka" z niecierpliwością czekamy. Tak autorów, jak i wydawców prosimy o sygnalizowanie nam interesujących tytułów.

7 lipca 2002 na szczycie Muztagh Ata (7546 m) stanęli Wiesław Madejczyk z KW Warszawa, od przeszło dekady znany m.in. z dobrych przejść zimowych w Tatrach oraz Marcin Pius z Częstochowy, dużo chodzący po górach Chin i do niedawna studiujący w Japonii. Obaj uczestniczyli w wejściu jako przewodnicy niedawno powstałej holendersko-polskiej agencji górskiej. W kilka dni później wrócili do Kaszgaru i w poniedziałek 15 lipca planowali wyjazd na sąsiedni, najwyższy szczyt Pamiru, Kongur (7719), z którym obaj mają już porachunki z 1999 roku. Zespół szczytowy będzie wzmocniony o Rosjanina. Tyle wiadomości z kawiarenki internetowej w hotelu Seman w Kaszgarze przekazał 11 lipca Wiesław Madejczyk, szczegóły mogą ulec zmianie.

Przypomnijmy, że pierwszym Polakiem na wierzchołku Muztagh Ata był w sierpniu 1998 r. Ryszard Pawłowski, który szedł na nartach w ekipie z Mikołajem Czyżewskim, Ryszardem Knapczykiem i Janem Orłowskim, ci jednak zawrócili z powodu zimna lub problemów z nartami. W roku 2000 drogą zwykłą wchodził na szczyt Krzysztof Berbeka z Krakowa (nie Krzysztof syn Macieja i wnuk Krzysztofa, lecz ich daleki kuzyn urodzony wkrótce po śmierci tego ostatniego). Góra jest technicznie łatwa, niemniej obecne wejście może być dopiero trzecim polskim. Zwykła droga wiedzie od zachodu i jest dobrze widoczna z odległej o kilkanaście kilometrów Karakoram Highway. Przez to sąsiedztwo góra jest często obecna na zdjęciach i od kilku lat występuje też w ofercie wielu agencji górskich, jako rodzaj najwyższej na świecie góry typu Elbrus, gdzie trudności stanowią śnieg, wiatr, mróz i wysokość. Muztagh Ata ma jednak i stromsze strony i zaledwie kilka niezależnych dróg, np. granią od wschodu zdobyto go dopiero w roku 2000 (ta sama wyprawa międzynarodowa w której części uczestniczył Krzysztof Berbeka). Pierwsze wejście zostało dokonane w roku 1956 przez liczący 31 osób (swoisty rekord Guinnessa) zespół sowiecko-chiński, wymienianie nazwisk którego wciąż przyprawia o ból głowy nie tylko zachodnich kronikarzy. Szczegółowe i solidne omówienie topografii masywu w GiA 6/1999 podał Jerzy Wala, który już w 1994 r. wykonał przejrzystą graniówkę rejonu. Sam masyw ma kilka oddalonych i oddzielonych stromymi wąwozami wierzchołków, przekraczających 6000 i nawet 7000m, z których część znalazła się "w cieniu informacyjnym" popularnej góry i pozostaje dziewicza.

Wejściem na łatwiejszy Muztagh Ata nasi wspinacze zapewne wykonali część służbową" wyjazdu, złapali aklimatyzację i mogą teraz realizować cel sportowy. Planowany Kongur to już zupełnie innego kalibru sprawa. Szczyt ten do 2001 roku miał w ogóle tylko trzy wejścia dwiema drogami (pierwsi byli Boardman, Bonington, Rouse i Tasker w 1981) i odparł wiele prób. Trzymamy kciuki.

P.S. Przy okazji wejścia na Muztagh Ata ciekawostka daleko lżejszej natury. Wejście to łączy nazwiska dwóch naszych instruktorów-aktorów. W pamiętnej reklamie piwa najbardziej znanej krajowej marki, Ryszard Pawłowski grał kluczową rolę przewodnika, wiedzącego jak sprawić największa górską przyjemność swoim klientom (czytaj: w którym potoku schować dla nich piwo). Casting do tej roli zelektryzował całe środowisko wspinaczkowe i zgłosiła się podobno przeszło setka kandydatów z całego kraju, w tym znani wspinacze i szefowie stowarzyszeń. Wygrał Pawłowski, a na plan filmowy jako drugi przewodnik zaproszony został właśnie Wiesław Madejczyk. Zagrał w scenie, w której przewodnicy mijali się ze swoimi grupami i, na ile aktorzy mogą się domyślać całości wielowątkowego scenariusza, dawali sobie znaki gdzie schowali piwo. Wątek ten jednak ostatecznie nie wszedł do emisji.

W konkluzji, lodowy Muztagh Ata, "ojciec zalodzonych gór" połączył dwóch medialnych instruktorów, wiedzących gdzie schłodzić piwo. Dodajmy, że wśród zagranicznych reżyserów reklamy był wspinacz, który miał na koncie kilka powtórzeń na El Capitanie, należy zatem uznać, że specjaliści od reklamy doskonale widzieli, czym się kierować przy wyborze twarzy "prawdziwych ludzi gór". Zresztą reklamę kręcono w górach Hiszpanii, mających chyba udawać Tatry, a w roli jednego z trójki polskich turystów występował Anglik.

Około 12 lipca zaczęło się przejaśniać a prognozy meteo zapowiadały poprawę warunków (zob. GG 7/02 z 16.07.2002). Zniecierpliwione bezczynnością wyprawy ruszyły do góry, nie czekając na wyjaśnienie się sytuacji i ustalenie się pokrywy śniegowej. Na rezultaty nie trzeba było czekać: rankiem 13 lipca na tzw. drodze Česena lawina zeszła na kilku tragarzy wysokościowych zespołu Luisa Fragi -- śmierć poniósł jeden z nich, 34-letni Sher Ajman, doświadczony alpinista pakistański i ojciec sześciorga dzieci. Jego zwłoki alpiniści znieśli w rejon Concordii, skąd ma je zabrać helikopter do Skardu. Już 4 wyprawy zwinęły manatki i ruszyły z powrotem w doliny, na Broad Peak wspinają się Niemcy z przeszło 20-osobowej wyprawy -- "bez względu na pogodę", gdyż już tylko tydzień został im do nadejścia z dołu karawany powrotnej. Simone Moro, który dopiero teraz dobił pod K2, stwierdził, że jego aklimatyzacja z wiosennego Everestu nadal "działa", orzekł jednak, że w aktualnych warunkach pogodowych i śnieżnych dublety w rodzaju Broad Peak -- K2 czy Gasherbrum -- K2 są utopią i zrealizowanie jednego z tych celów będzie niezłym wyczynem. No ale sezon dopiero na półmetku, a część później przybyłych wypraw ma przed sobą jeszcze sporo czasu. Teraz wszystko zależy od łaskawości aury. W każdym razie nikomu nie udało się dotąd przekroczyć 7000 metrów, nie mówiąc o zaliczeniu szczytu.

Tymczasem w różnych krajach ukazują się kolejne znaczki wydawane z okazji Międzynarodowego Roku Gór -- trzy spośród nich reprodukujemy (zdjęcie).

Jak podano w tygodniku, w Dolinie Pięciu Stawów zginęła (zapewne w lawinie) widywana tu przez turystów kozica o charakterystycznym zniekształconym porożu. W naszym archiwum mamy jej fotografię ze szczęśliwszych czasów (zdjęcie).

Po okresie niezłej, a nawet pięknej pogody i optymistycznych prognozach co do przebiegu sezonu, w ostatnich tygodniach na Karakorum nasunęły się chmury, a wiatr zrywa namioty ustawione w wyższych obozach. Korzystając z poluzowania pakistańskich regulaminów, niemal wszystkie wyprawy planujące wejście na K2, zamierzały poprzedzić je aklimatyzacyjnymi wspinaczkami na Broad Peak (głównie) ale także oba Gasherbrumy. Jak do tej pory nie było ani jednego wejścia na szczyt 8-tysięczny, a przypomnijmy, że ok. 25% wejść na K2 dokonano przed połową lipca, z tego kilkunastu w czerwcu (m.in. Wanda Rutkiewicz). Charlie Fowler i Christine Boskoff założyli na Broad Peaku 2 obozy (5800 i 6400 m), po nadejściu frontu wycofali się jednak do bazy pod K2. Jak tylko pogoda się poprawi, wrócą na Broad Peak, gdzie czai się parę innych zespołów, m.in. wielka wyprawa niemiecka. Cierpliwości (czy raczej czasu) zabrakło 9-osobowej wyprawie szwajcarskiej na Broad Peak i G I (szef André Georges) , która pojawiła się w Karakorum najwcześniej z wszystkich, ale też jako pierwsza wraca do domu -- bez wyniku. Na Broad Peaku osiągnęła wysokość 7700 m, na G I 6300. Jako druga, 13 lipca zwinęła manatki wyprawa szwajcarsko-włoska na Gasherbrum IV, która w lepszym okresie założyła 2 obozy, ale potem utknęła w śniegach. Jej kierownik mówi, że do poprawy warunków w całym rejonie potrzeba 5--6 dni di bello stabile czyli ładnej pogody, jeśli nie więcej. Tymczasem do baz przybywają nowe posiłki, m.in. Simone Moro. Uczestnicy zgodnie stwierdzają: nie ma żadnych przeszkód w uprawianiu alpinizmu w Pakistanie, a wszystko co na ten temat pisano okazało się bzdurą. Dostępny jest nawet Hindukusz. No ale ostatnio sytuacja polityczna w Kaszmierze znowu się zaogniła, a bomba detonowana przez terrorystów przy Karakorum Highway raniła kilkoro turystów. Z internetowych meldunków nie wynika, czy pojawiły się wszystkie oczekiwane wyprawy. Nie potwierdzono przybycia trójki Rumunów (kierownik Bohdan Mihnea), ani zespołu hiszpańsko-polskiego (kierownik Luis Fraga). Z zaciekawieniem śledziliśmy wiadomości o głośno reklamowanej poznańskiej wyprawie na Mustagh Tower, przygotowanej pod kierownictwem Macieja Sokołowskiego. Tymczasem jak nas poinformował Mieczysław Rożek, została ona odwołana -- przyczyną były różne kłopoty, głównie finansowe. Może to i dobrze: Mustagh Tower to niełatwa i niezbyt bezpieczna góra, a przecież również zeszłoroczna poznańska "Strefa 7000" okazała się niewypałem.

Nasza najsilniejsza czwórka (Jacek Fluder, Janusz Gołąb, Stanisław Piecuch i Grzegorz Skorek) wytyczyła nową drogę na wschodniej ścianie Bear's Tooth, bliźniaczym szczycie słynnego Moose's Tooth (oba wznoszą się w północno-wschodnim obramieniu Ruth Gorge -- zob. Gazetka Górska 5/02 z 29 maja). Wschodnie, najwyższe w rejonie (1400--1500 m) skalne ściany obu szczytów wyrastają nad lodowcem Buckskin i były dotąd pokonane tylko czterema drogami, z których trzy należą do dorobku Jima Bridwella. Polska droga wiedzie lewym filarem Bear's Tooth 400 m na lewo od lewej z dróg Bridwella z 1999 roku (zdjęcie). Zespół spędził w ścianie 10 dni, z czego 2 polegały na przeczekiwaniu burzy i 2 zajął powrót zjazdami. Trudności drogi to VII z odcinkami do A3. Nazwa drogi "Sorry, you can't fly" oddaje perypetie z odlotem całej wyprawy za ocean.

Młodszy zespół (Maciej Ciesielski i Jakub Radziejowski), wytypowany i dokooptowany staraniem reszty wyprawy i Komisji Wypraw PZA, dokonał czterech udanych powtórzeń w samym Ruth Gorge dróg o wysokościach 400--800 m i trudnościach VII- do VII+. Najlepszym było trzecie i najszybsze (36 godzin nonstop) przejście 800 m wysokiego skalnego Cobra Pillar na popularnym w rejonie Mount Barrill. Drogę wytyczyli w 1991 roku Jim Donini i Jack Tackle, należący do najaktywniejszych wspinaczy rejonu. Sklasyfikowali ją na 5.10+ (VII UIAA) z 30 metrami A3 (długość drogi 900 m). Nasz zespół, w towarzystwie młodego Amerykanina, pokonał odcinki hakowe w stylu clean (większość prowadzili nasi wspinacze).

Według znawcy rejonu, Grega Croucha, co najmniej do roku 1998 droga nie miała powtórzenia. Niedawo Kanadyjczycy skompletowali dopiero 2 przejście tej drogi, w dwa dni plus poręczowanie.

Innym cennym powtórzeniem debiutującej dwójki było czwarte przejście drogi najaktywniejszego eksploratora rejonu Andreasa Orglera na zachodniej ścianie Eye Tooth (800 m VII, OS, z własnym wariantem, 13 godzin -- tu jednak wkrótce po Polakach pojawił się jeszcze nieco szybszy zespół Austriaków).

GG 6/02 z 12.06.2002 zamieściła notatkę "Mount Dickey i Mount Bradley", omawiającą wyniki wyprawy francuskiej z maja br., która -- teraz to już możemy powiedzieć -- zrealizowała jeden z celów rozważanych przez nasza wyprawę jako plany rezerwowe.

Wyprawę polską można ocenić jako udaną, choć uczestnicy spodziewali się nieco trudniejszej walki i dłuższych ciągów trudności. Cele udało się zrealizować, pomimo opóźnień w dotarciu pod ścianę i panującej do około 12 czerwca złej pogody. Była to w ogóle pierwsza w historii polska wyprawa pokonująca bardzo trudne technicznie drogi w paśmie Alaska (dotąd najtrudniejszym polskim wejściem w rejonie był himalajski w charakterze filar Cassina Mount McKinley, trudny u dołu, ale i popularny -- w 1989 roku weszła nim ekipa PKG z Leszkiem Cichym). Zrealizowano też pierwszą polską nową drogę, od razu na jednej z kilku najbardziej cenionych i bardzo rzadko pokonywanych z sukcesem ścian.