GAZETA GORSKA

Wracajac do ostatniego numeru "R&I", warto jeszcze wspomniec, iz opublikowano w nim pozegnalny tekst poswiecony Warrenowi Hardingowi, zmarlemu na marskosc watroby 27 lutego br., wybitnemu wspinaczowi amerykanskiemu, autorowi pierwszych przejsc takich historycznych drog, jak "Nos" (1958) i "Wall of Early Morning Light" (1970), obie na El Capitan, ktorych znaczenia dla rozwoju wspinania trudno nie docenic. "Batso" Harding znany byl nie tylko ze swoich osiagniec w Yosemite, ale takze z niezaleznego stylu, sardonicznego humoru oraz legendarnego apetytu na wino, ktory -- pomimo ostrzezen lekarzy -- zachowal do konca. Przez wiekszosc zycia pracowal jako geodeta, do konca nalezac do zwiazkow zawodowych. Zmarl w wieku 77 lat w swoim domu w Anderson w Kalifornii. Na koniec jeszcze kilka zdan o sprawie, posrednio nawiazujacej do wakacyjnych podrozy, a dotyczacej zagrozenia ograniczenia dostepu i zabudowania terenow w okolicy Castleton Tower w Utah (zdjecie), rejonu wspinaczkowo bardzo cennego (I wejscie: Layton Kor i Huntley Ingalls 1961). Otoz niedawno ogloszono, iz dzialka o powierzchni 221 akrow, przylegajaca bezposrednio do Castleton zostala wystawiona na sprzedaz przez jej wlasciciela (Utah School Trust Land), co grozi zabudowaniem tego terenu przez prywatnych wlascicieli i zniszczeniem oryginalnej i niepowtarzalnej przyrody. Zeby temu zapobiec swoje szeregi zwarli wspinacze i milosnicy Castle Valley, tworzac specjalny fundusz na rzecz tego terenu. Teraz trzeba zebrac -- bagatela! -- ponad pol miliona dolarow, co pozwoliloby na o ochrone tego obszaru. Pomoc finansowa (cenne sa nawet drobne wplaty) mozna kierowac na adres: Utah Open Lands, 1790 S. 1100 East, Suite 3, Salt Lake City, UT 84105 (z dopiskiem na czeku: Castleton Tower Preservation Initiative).

Wspinaczka po olimpijskie zloto. Rozegrane w styczniu we Francji I Swiatowe Mistrzostwa w Narciarstwie Alpinistycznym udaly sie nadspodziewanie: na starcie stanelo 260 zawodnikow z 22 krajow 3 kontynentow, a rozgrywki mialy nieoczekiwanie duza widownie. Stalo sie to dla FFME i UIAA zacheta do przypomnienia sie w Miedzynarodowym Komitecie Olimpijskim z propozycja wlaczenia tego sportu do programu olimpijskiego. Jesli chodzi o Turyn 2006, decyzja taka nie jest juz mozliwa do uwzglednienia ze wzgledow proceduralnych, w gre wchodza wiec dalsze lata. UIAA, ktora jeszcze jakis czas temu zywiej interesowala sie problematyka olimpijska, ostatnio jakby ja zaniedbala. Obecnie przygotowuje nowa strategie staran o wprowadzenie do rodziny sportow olimpijskich nie tylko skialpinizmu ale i wspinaczki sportowej. Niestety, mogloby to nastapic nie wczesniej, niz w trakcie olimpiad 2010 i 2012.
Kolejny problem Ama Dablam. Do czolowych, choc jakby przeoczonych przez media sukcesow sportowych zeszlego roku trzeba zaliczyc pierwsze calkowite przejscie, i to w stylu alpejskim, wspanialej grani polnocno-zachodniej Ama Dablam (6828 m): 3 km w rzucie poziomym, 2000 m przewyzszenia. Droga zaczyna sie nad Dingboche i wiedzie przez boczny szczyt 6181 m. Przejscia (probowalo go wczesniej ok. 10 zespolow) dokonali w listopadzie Brytyjczycy Jules Cartwright (26) i Richard Cross (29). Planowana na tydzien, droga wydluzyla sie do 11 dni -- pod koniec dwojka wspinala sie juz o glodzie. Jesienna pogoda dopisala pod kazdym wzgledem. Obaj alpinisci sa dumni z tego, ze ich droga, podobnie zreszta jak przejscia scian polnocno-wschodniej w r. 1985 i polnocno-zachodniej w 1996, nie zostala "spaskudzona" ani jednym spitem. Dwa lata temu Cartwright wslawil sie trudna nowa droga na Moonflower Buttress. Mowi, ze gran Ama Dablam jest wprawdzie technicznie latwiejsza, ale jako realizacja wspinaczkowa -- nieporownanie powazniejsza. (Stephen Venables, Mitteilungen des DAV 4/2002)
Bedzie trudniej. Podobnie jak inne parki gorskie w USA, Rocky Mountain National Park przygotowuje szczegolowy plan operacyjny na najblizsze 20-lecie. Wobec nadmiernego naporu mas ludzkich na niektore rejony, projekt przewiduje daleko idace ograniczenia swobod turystow i wspinaczy. Limitowana bedzie liczba dopuszczalnych biwakow na obszarze Parku (do 21 nocy na osobe w roku, z tego tylko 7 w letnim sezonie sportowym). Zabronione ma byc tzw. oczyszczanie drog z gleby i flory. Planowane przepisy wykluczaja uzywanie wiertarek, a poslugiwanie sie mlotkami nie moze niepokoic fauny ani wypoczywajacych ludzi. Juz istniejace stale punkty asekuracyjne maja pozostac i beda odnawiane przez sluzby parkowe lub przez wspinaczy -- pod kontrola Parku. Nie bedzie dozwolone otwieranie dlugich hakowek z "drabinami spitow". Plan nie jest jeszcze ostatecznie zatwierdzony, choc jego duch jest zgodny z ogolnymi wytycznymi uchwalonymi przez specjalna komisje regulacyjna Zarzadu Lasow.
Poszukiwanie problemow. Jak podaja www.PlanetFear.com, John i Anne Arran poprowadzili nowa droge na poteznej turni Autana w dzunglach Wenezueli. 25-wyciagowa droga zajela im 11 dni, z czego 9 spedzili w scianie bez schodzenia do bazy. Trzy wyciagi uzyskaly ocene E7 (5.13). Turnia tworzy plasko sciety graniastoslup, otoczony pionowymi scianami, oferujacymi tuziny podobnej klasy problemow skalnych. Szczegoly wejscia beda znane po powrocie malzenstwa do Wielkiej Brytanii.
Chmury na Huayna Potosi. W trakcie podrozy po Boliwii, 13 kwietnia 2002 wszedlem na wygasly wulkan Huayna Potosi (6220 m) w srodkowej Cordillera Real, gorujacy od polnocy nad La Paz. Moim towarzyszem byl przemily przewodnik Mario. Pogoda i warunki byly niekorzystne, duzo ciezkiego, glebokiego sniegu, wymagajacego meczacego torowania. Wyruszylismy o 2 w nocy. Widok ze szczytu nie wynagrodzil nam, niestety, trudu wspinaczki: obejmowal ok. 240 stopni, wokol bylo duzo nisko lezacych chmur i podnoszacych sie mgiel. Najladniej prezentowal sie masyw Illimani. Na szczycie zabawilismy nie wiecej, niz 10 minut. Kiedy do zdjec zdjalem rekawice, po chwili nie czulem juz dloni. Zdazylismy na czas, gdyz kiedy wracajac bylismy 2 wyciagi liny ponizej wierzcholka, pogoda zepsula sie tak dalece, ze widocznosc ograniczyla sie do paru metrow. Tak bylo az do naszej bazy na wysokosci ok. 5200 m, gdzie dotarlismy o godz, 10. Mam za soba kilka 6-tysiecznikow, ale zadnego nie okupilem tak wielkim wysilkiem, choc nie bylo zadnych klopotow z aklimatyzacja (na szczycie czulem sie idealnie). Moja zona tymczasem zwiedzila ksiezycowa doline i Chalcaltaya, gdzie sa polozone najwyzej na swiecie stoki narciarskie na lodowcu. (Jan Nyka)
Sportowe plany Slowencow. "Z uwaga przegladam zawartosc waszego portalu, w ktorym ciagle cos przybywa. Sadze, ze polskich czytelnikow zainteresuja nasze tegoroczne plany sportowe" -- napisal nasz lublanski przyjaciel, Franci Savenc. Dwa projekty na najblizsze miesiace dotycza Himalajow. AK Crna wysyla dwojke Tadej Golob i Grega Lacen na znany, ale tylko w czesci rozwiazany problem: wschodnia sciane Kumbhakarny Wschodniej (Jannu Wschodniej, 7468 m). Wspinaczom beda towarzyszyli filmowiec Janez Stucin i dziennikarz Klemen Lajevec. W drugim projekcie uczestniczy Marko Prezlj z Kranja. Chodzi o przejscie w miedzynarodowym zespole stylem alpejskim slynnej poludniowej sciany Nuptse (7855 m), atakowanym juz przez silne zespoly filarem. Towarzyszami Marka beda jego staly partner Stephen Koch (USA), drugi Amerykanin Steve House (USA) i Barry Blanchard z Kanady. Filar jest w dole glownie lodowo-sniezny, w gorze glownie skalny, a jako problem moze byc porownywany z poludniowa sciana Lhotse. O powodzeniu przedsiewziecia ostatecznie zadecyduje kaprysna tu pogoda i stan partii sniezno-lodowych na drodze. Oba projekty sa bardzo ambitne ale zespoly na najwyzszym poziomie.
Korona Ziemi. Jako 68 z kolei alpinista, 42-letni Bask Mikel Alvarez zakonczyl duza serie Korony Ziemi. Jego ostatnim punktem byl krolujacy calej Oceanii Szczyt Carstensza (4884 m) na Nowej Gwinei: stanal na nim w dniu 13 kwietnia 2002, na wszelki wypadek wchodzac na jego wszystkie trzy podobnej wysokosci wierzcholki. Poniewaz nie wszyscy uwazaja ten szczyt za "kulminacje kontynentu", Mikel w drodze powrotnej do kraju zahaczy dodatkowo o Australie i zaliczy Szczyt Kosciuszki (2228 m), bedzie wtedy mial obie serie. Szczegolowa ewidencje wejsc na "7 szczytow" prowadzi na stronie www.AventureStats.com nasz niemiecki wspolpracownik, Eberhard Jurgalski. Zainteresowanie Korona Ziemi ostatnio jakby przygasalo (ostatni finisz byl w grudniu), honor nie jest juz tak wielki.
Babanow o sobie i innych. Baskijska "Pyrenaica" zamiescila wielostronicowa biografie i wywiad z laureatem Zlotego Czekana, Walerijem Babanowem (35). Wiekszosc czasu spedza on ostatnio w Chamonix, co -- jak mowi -- ulatwia mu zycie i zarobkowanie, powoduje jednak komplikacje rodzinne. Pytany o sprawy bytowe rosyjskich kolegow odpowiada, ze wielu z nich niezle zyje dzieki robotom wysokosciowym, niektorzy pracuja jako trenerzy, nieliczni jako przewodnicy, choc tu szanse sa daleko skromniejsze niz u zawodowcow alpejskich. Szanse alpinizmu sportowego widzi w gorach Azji Centralnej, gdzie problemow starczy na wiele lat, Alpy stanowia wedlug niego rozdzial juz zamkniety. Ze swoich wielkich rodakow wymienia Chergianiego, Jefimowa, Chriszczatego, Bukriejewa, przede wszystkim jednak Lwa Myszljajewa, z pionierow swiatowych -- m.in. Kukuczke. Niestety, wiekszosc z nich zostala w gorach na zawsze -- dodaje. O swoich planach na ten rok wypowiada sie wymijajaco: na razie nie sa do konca sprecyzowane. Polnocna sciana Jannu, rzekomo przebyta solo przez Tomota Cesena, interesuje go bardzo, uwaza jednak, ze z uwagi na niebezpieczenstwa obiektywne nie jest ona wyzwaniem dla solisty lecz przynajmniej dla silnej dwojki.

Przejscia zimowe w Tatrach. KWiU PZA zaprasza wszystkich wspinaczy do skladania wykazow przejsc z biezacego sezonu zimowego w Tatrach. Dla autorow najlepszych osiagniec KWiU PZA przewiduje dofinansowania pochodzace z budzetu unifikacji. Rozpatrywane beda wykazy nadeslane do dnia 30 kwietnia 2002. Zainteresowane osoby proszone sa o przeslanie wniosku o dofinansowanie na adres unifikacja@pza.org.pl, jak rowniez o przekazanie swojego wykazu przejsc wspinaczkowych do bazy danych KWiU PZA. Osoby, ktore takie wykazy przeslaly wczesniej, proszone sa o ich zaktualizowanie. Interaktywny formularz dostepny jest na stronie www.kw.katowice.pl/unifikacja lub ze stron serwisu www.pza.org.pl, poswieconych unifikacji.
Udzial zespolu unifikacyjnego w wyprawie Alaska 2002. KWiU PZA postanowila zwiekszyc kwote dofinansowania udzialu w wyprawie zespolu unifikacyjnego do 5000 zl (2500 zl/os.). Wobec podjetej decyzji wydluzeniu ulega rowniez termin skladania aplikacji do dnia 15 kwietnia 2002 r. (!!!). Przypominamy: wpisana do kalendarza wypraw PZA 2002, wyprawa na Alaske, w skladzie: J. Fluder, J. Golab, St. Piecuch, M. Szymanski i G. Skorek zlozyla propozycje przyjecia do swojego skladu dwoch mlodych i ambitnych wspinaczy -- dodatkowo ponad planowany pierwotnie sklad wyprawy.
Celem takiego mariazu jest udzielenie wszelkiej pomocy merytorycznej w osiagnieciu wartosciowych sportowo przejsc oraz przekazanie posiadanych przez nasz "zespol reprezentacyjny" umiejetnosci i doswiadczen mlodym alpinistom. Sportowymi celami wyprawy sa drogi wielkoscianowe. Wszelkie pytania zwiazane ze szczegolami organizacyjnymi prosze kierowac do Stanislawa Piecucha (501) 165-674. Podstawa rozpatrzenia wniosku jest zlozenie wykazu przejsc na formularzu dostepnym na stronie www.kw.katowice.pl/unifikacja, lub na stronach serwisu www.pza.org.pl, poswieconych unifikacji oraz pilne przeslanie wniosku na adres unifikacja@pza.org.pl.
Dofinansowanie wyjazdow unifikacyjnych w sezonie letnim 2002. KWiU PZA zaprasza do skladania wnioskow o dofinansowanie wyjazdow unifikacyjnych w gory srednie na nadchodzacy sezon letni 2002. Wnioski prosimy przesylac wylacznie w formie elektronicznej na adres: unifikacja@pza.org.pl. Komisja bedzie rozpatrywala wnioski osob, ktore zlozyly wykazy przejsc na formularzu dostepnym pod adresem www.kw.katowice.pl/unifikacja lub ze stron serwisu www.pza.org.pl. Termin skladania aplikacji mija w dniu 31 maja 2002.

Po zenski rekord wieku. Piec Amerykanek wyruszylo w Wielka Srode, 28 marca, by zmierzyc sie z najwyzszym szczytem swiata. Midge Cross, Alison Levine, Lynn Prebble, Jody Thompson i Kim Clark stanowia zespol w pewnym sensie niezwykly. Tak n.p. Midge Cross piec lat temu przeszla operacje raka piersi i wyzdrowiala. Jezeli zamiar jej sie powiedzie, jako 58-letnia, stanie sie najstarsza z kobiet, ktore zdobyly Mount Everest (jak pamietamy, aktualna rekordzistka wieku jest nasza kolezanka, Anna Czerwinska, ktora w maju 2000 r. stanela na szczycie majac lat bez mala 51). Alison Levine urodzila sie z wada serca a alpinizmem zainteresowala sie cztery lata temu, w 18 miesiecy po swej drugiej operacji kardiologicznej. Zadna z czlonkin zespolu nie jest alpinistka zawodowa, a jesli paniom uda sie wejsc na szczyt, beda one pierwsza czysto kobieca wyprawa, ktora zwyciesko zaatakowala czubek swiata. (Wladyslaw Janowski, Filadelfia)
Gora wcale nie swieta? Slynny z urody i trudnosci skalny "rybi ogon" Machhapuchhre (6993 m, tez Machhapuchhare, 6696 m) w Annapurna Himal na polnocny zachod od Pokhary uwazany jest za jedna z swietych gor Gurungow, a wladze Nepalu od r. 1957 nie wydawaly zezwolen na jego szturmowanie, by nie naruszac spokoju bostwom. Kowalewski i Kurczab opisuja w swej ksiazce przebieg wyprawy Jamesa O. Robertsa w r. 1957, ktora byla niedaleka sukcesu. Szczyt jest wiec oficjalnie dziewiczy, ale nie ma pewnosci, czy jakis silny zespol nie zdobyl go juz, nie pytajac o pozwolenie. Ostatnio rzad Nepalu zrewidowal swe stanowisko. Jeden z rzecznikow oswiadczyl, ze mit swietej gory mogl wymyslic i rozglosic sam Roberts, by szczyt zarezerwowac dla siebie i ze dzisiaj nie ma religijnych przeslanek, ktore uzasadnialyby utrzymywanie w mocy zakazu organizowania wypraw. Przypuszczalnie jeszcze w tym roku restrykcje te zostana uchylone a piekna i slawna gora stanie sie nie lada gratka eksploracyjna.
Kolejny senior. Amerykanin Randall Peeters (56), amator nart, dzikich wod i skokow typu BASE, bawi obecnie Nepalu, gdzie robi wejscia aklimatyzacyjne przed proba zdobycia Everestu. Poniewaz uwaza, ze wspinaczki bez tlenu powyzej 8500 m sa igraniem z zyciem, bedzie sie poslugiwal sprzetem tlenowym. Koszt wyprawy w skromnej wersji w stylu Ani Czerwinskiej obliczyl na 40 000 dolarow (w tym podroz z USA), z czego polowe pokryja mu sponsorzy i przyjaciele. Przed odlotem z Kalifornii spotkal sie z pania Susan Barry, ktora w styczniu stracila meza, wielkiego milosnika gor i Nepalu. Wreczyla ona Randallowi woreczek ze szczypta prochow malzonka i prosba o rozsypanie ich na Everescie "jak sie da najwyzej". Gdyby zamiar sie powiodl, 56-latek z USA bylby piatym w kolejnosci starzykiem Everestu. Aktualny rekordzista, jego rodak Sherman Bull, mial w chwili wejscia w maju 2001 niewiele mniej, niz 65 lat.
Interesujace plany. Japonski Klub Alpejski przyznal na rok 2002 dotacje trzem wyprawom -- zgodnie z polityka wyprawowa Klubu: par excellence odkrywczym. Celem jednej z nich (maj-lipiec) bedzie dziewiczy Padmanabh (7030 m) w "goracym" politycznie wschodnim Karakorum, miedzy lodowcem Siachen a Plateau Teram Sher. Japonsko-hinduska (5+6) ekipa beda kierowali Hiroshi Sakai i znany ekspert Harish Kapadia z Bombaju, ktory zeszlego lata towarzyszyl Boningtonowi w dziewiczym Arganglas. Celem drugiej wyprawy (jesiennej) bedzie Sanglung (7095 m) w malo znanej grupie Namchabarwa. Trzecia dotacje otrzymal Kouji Tanabe z Klubu Alpejskiego Uniwersytetu Doshisha. Jego niewielki zespol podejmie kolejna probe wejscia (poprzednie 1997 i 1998) na rowniez dziewiczy i trudny technicznie Ronglai Kangri (6859 m) na granicy Nepalu i Tybetu -- od strony polnocnej. Dotacje JKA sa jak na japonskie stawki raczej symboliczne: w sumie wynosza 12.000 dolarow. Maja jednak dla organizatorow duze znaczenie jako oficjalne namaszczenia, mogace zachecic sponsorow.
W 50 lat pozniej. Pol wieku temu, wiosna 1952 roku, Mount Everest szturmowala ambitna wyprawa szwajcarska Eduarda Wyss-Dunanta, ktorej zasluga bylo otwarcie nepalskiej drogi do wierzcholka. 28 maja Raymond Lambert i slynny pozniej Tenzing Norgay, wyposazeni w prymitywne aparaty tlenowe, osiagneli na grani poludniowej rekordowa wowczas wysokosc 8550 m. Jak to juz anonsowalismy, tej wiosny "wyprawe wspomnien" Geneva-Everest 1952-2002 poprowadzi nasz dobry szwajcarski znajomy, Stephane Schaffter, m.in. partner Wandy Rutkiewicz z poludniowej sciany Aconcagua. Sklad wyprawy jest bardziej jubileuszowy niz sportowy. Gosciem honorowym jest leciwy juz Jean-Jacques Asper, najmlodszy z teamu Wyss-Dunanta, wslawiony akrobatycznym sforsowaniem szczeliny lodowej, blokujacej droge do szczytu. W sklad zespolu wchodzi syn Lamberta, Yves, a takze Tashi Tenzing, wnuk wielkiego Norgaya. Apa Sherpa chcialby w ramach wyprawy ustanowic nowy rekord Everestu: dokonac swego 12. wejscia na wierzcholek. Jednym z uczestnikow jest tez doswiadczony himalaista, partner Loretana i Kurtyki, Jean Troillet, ktory pare lat temu zjechal ze stokow Everestu na nartach. Obowiazki lekarza pelni Philippe Arvis, o kontakt z mediami bedzie dbal Guillaume Vallot.
Dozwolone od lat 16? Wladze Nepalu rozwazaja podobno projekt wprowadzenia limitu wieku dla amatorow wspinaczek na Mount Everest. Chodzi przy tym nie o nas, seniorow, lecz o juniorow, ktorzy z uwagi na niedojrzalosc fizyczna i psychiczna sa bardziej narazeni na niebezpieczenstwa typowe dla tej gory, w tym uleganie euforii wysokosciowej i parcie do szczytu par force. Dopuszczalna granica mialoby byc 16 lat. Asumpt do takiego posuniecia -- na razie tylko dyskutowanego -- daly proby ustanowienia rekordu wieku podejmowane przez nastolatkow nepalskich. W r. 1999 pewien 15-letni amator czubka ziemi wymagal skomplikowanej akcji ratunkowej wskutek oslepniecia niedaleko szczytu. Aktualny rekordzista, Szerpa Temba Tshiri (16 lat i dwa tygodnie), przy pierwszej probie stracil 5 palcow i o malo nie rozstal sie z zyciem.
Odrabianie zaleglosci. Chociaz rozpadl sie dawny Zwiazek Radziecki, przyjacielskie wiezi miedzy alpinistami poszczegolnych krajow pozostaly zywe. Jako zbiorowosc, w ostatnich latach sa oni srodowiskiem gorskim o najwiekszej dynamice i najwyrazniejszym obliczu sportowym. W tym sezonie zorganizowali kilka wypraw w Himalaje, ktore zakladaja wlasnie bazy. Jest wsrod nich Shishapangma, jest Cho Oyu, gdzie ma zostac przeprowadzony zwiad polnocnej sciany (z piekna droga jugoslowianska, o ktorej sie jakos nie wspomina). Pod Shishapangme zmierza wyprawa rosyjsko-holenderska (8+6), ktora kieruje zdobywczyni Cho Oyu, sniezna pantera Marina Jerszowa. Z Petersburga wyjechala silna wyprawa na glowny szczyt Lhotse. Kieruje nia Aleksiej Paschin, a w skladzie sa takie asy, jak Sadusow, Byczkowski czy Zacharow, jest tez gosc z Estonii, Russo. Everest od strony Tybetu zaatakuje wyprawa "uralska", ktora prowadzi Giennadij Kirijewski. Kadra Kazachstanu wyruszyla z Katmandu w 7-dniowa droge do bazy pod Kangchendzonga. Planowane jest wejscie z lodowca Yalung, kierownikiem jest Jerwand Ilinski, a w skladzie m.in. Denis Urubko. Na lato szykuja sie wyprawy w Karakorum, wsrod nich amerykansko-rosyjska wyprawa na Yutmaru Sar (7330 m, kierownik Lev Loffe). Tymczasem w Ameryce powstal Fundusz im. Anatolija Bukriejewa, ktory wspiera dzialalnosc rodakow wybitnego alpinisty i akcje Amerykanow w gorach jego ojczyzny. Umozliwiono m.in. przyjazd dwoch mlodych Kazachow do USA i wyprawe grupy amerykanskiej w Tien-szan, otrzymala tez spore fundusze wyprawa amerykansko-kazachstanska na Shishapangme, ktora dokonala m.in. pierwszego zjazdu na desce z centralnego wierzcholka. (J. Nyka)