Tegoroczny, dziewiaty juz Przeglad Filmow Gorskich im. Andrzeja Zawady odbedzie sie nieco pozniej niz zwykle. Przyczyna jest zaplanowanie na 20 wrzesnia uroczystosci 100-lecia alpinizmu polskiego w Krakowie. Aktualny termin Przegladu to 26--28 wrzesnia. Szczegolowy program zostanie opublikowany 15 sierpnia na stronie internetowej imprezy www.przeglad.ladek.pl. Juz teraz jednak moge zapowiedziec spotkanie z uczestnikami zimowej wyprawy na K2 oraz dwie relacje filmowe dotyczace tego wydarzenia. Planujemy takze blok filmow poswieconych wyprawom Piotr Mloteckiego, a szczegolnie sukcesowi sprzed 25 lat, czyli wejsciu na Kangchendzonge Poludniowa i Srodkowa. Beda filmy z Kanady, Szwajcarii, Niemiec, Slowacji, Czech, Stanow Zjednoczonych, Austrii, Rosji, a takze duzy wybor nowych filmow polskich. Dzieki prezentacjom slajdow Marcina Jamkowskiego i Jacka Kudlatego, odwiedzimy najciekawsze rejony wspinaczkowe swiata. Jak zwykle zapraszam na gorskie safari, dzieci beda mogly sprobowac swoich umiejetnosci w sztucznej jaskini, a desperaci wziac udzial w mistrzostwach Hrabstwa Klodzkiego w skokach na bungy. Punktowany bedzie oryginalny stroj i styl lotu. Przewidziane sa takze dwa koncerty: w piatek "Raz, Dwa, Trzy" a w sobote "Leszcze". W nocy z soboty na niedziele jak zwykle wielka impreza w chacie przy Centrum GeoVita.

Dodatkowe informacje mozna uzyskac w ladeckim Centrum Kultury i Rekreacji (tel. 74 81 46 562, e-mail: ckir@wp.pl) albo bezposrednio u mnie (602 21 61 57). Zapraszam serdecznie

W GS 06/03 zapowiadalismy powrot pod K2 Hiszpanki Arceli Segarra. W planie miala ona "rozgrzewke" na Gasherbrumie I, okazalo sie jednak, ze nie byl to pomysl szczesliwy: "rozgrzewka" uwiklala jej zespol w parotygodniowa batalie, a proba wejscia na G I w dniu 26 lipca zalamala sie. Bedac wraz z Hectorem Ponce de Leone juz niedaleko szczytu, Arceli zostala zablokowana przez 7-osobowa grupe wracajaca z wierzcholka. Grupa ta stracila w dodatku lawine kamieni i lodu, ktora zranila w glowe Hectora. Po opatrzeniu rany, dwojka chciala kontynuowac wejscie, okazalo sie jednak, ze schodzacy likwiduja gorne poreczowki, a godzin do konca dnia robi sie coraz mniej. Zapadla trudna decyzja o odwrocie, a w bazie -- przy sypiacym sniegu i slabych prognozach meteo -- druga, jeszcze trudniejsza: o rezygnacji z K2 i powrocie do domu. Znajac drugi szczyt Ziemi z poprzednich lat, Arceli powiedziala, ze jej plan okazal sie nierealistyczny. "Dla szczytu takiego, jak K2, trzeba duzej dozy motywacji i duzego zasobu energii -- nam Gasherbrum I skonsumowal jedno i drugie, wymagal bowiem znacznie wiekszych sil, niz zakladalismy. Nie bez znaczenia byly tez oba wypadki smiertelne na tej gorze, ktore bardzo oslabily naszego ducha walki." (W jednym z wypadkow zginela hiszpanska para, przypuszczalnie zrzucona z grani przez wiatr).

Wejsc na oba Gasherbrumy bylo w tym sezonie wiele, m.in. w pelni zrealizowala swe plany wyprawa wegierska: z 12-osobowego zespolu 9 osob weszlo na GI i 7 osob na GII. Tymczasem pod K2 w dniu 1 sierpnia nastroje minorowe -- ok. 10 sierpnia wygasaja pozwolenia wiekszosci wypraw, Simone Moro mysli juz tylko o odzyskaniu sprzetu w obozach I i II. Na lepsze warunki chca natomiast czekac Czesi i Kazachowie (zdjecie).

Celem slowackiej wyprawy w Cordillera Blanca byla glosna w ostatnich latach sciana Sfingi (5585 m), o ktorej pisalismy w GG 02/01 z 07.02.2001. W sklad zespolu wchodzili Dusan Beranek, Rasto Simko, Rado Staruch, Juraj Hyros, Rasto Krizan, Vlado Linek i Martin Trnik (czterej ostatni z Bratyslawy). W planie byla nowa droga na prawo od znanej drogi Cruz del Sur (7c+). Baze rozbito 8 czerwca na wysokosci 4600 m. Beranek, Linek i Staruch po 6 dniach wspinania doszli do srodka sciany -- po pokonaniu 6 trudnych wyciagow (najtrudniejszy 9+). Caly ten ciag opieli linami, zainstalowali tez portaledge do ataku non stop na gorna polowe sciany. Tworza te gorna czesc przepiekne, wymyte woda granitowe plyty, w ktorych wspinanie jest sama radoscia. Pod wieczor 18 czerwca, po 10 dniach roboty w scianie, osiagneli szczyt Sfingi a droge nazwali "Witajcie w Plytach Koricanchy". Nowa droga ma 13 wyciagow, z tego 8 o trudnosciach 8 do 9+, pozostale 6 do 7+. Okolo 20 czerwca nastapilo zalamanie pogody z intensywnym opadem sniegu. Po wyschnieciu sciany, 23 czerwca przystapiono do drugiego etapu, czyli przejscia nowej drogi w stylu RP. Dusan Beranek, asekurowany przez Linka, dokonal w ciagu 1 dnia takiego powtorzenia, nieco zmieniajac oceny wyciagow. Rownolegle Juraj Hyros i Rasto Krizan wspinali sie "droga normalna" (8-). Niemal jednoczesnie osiagneli wierzcholek Sfingi. Ale Linek i Staruch nie dali za wygrana i w dniach 25--26 czerwca zrobili trzecie przejscie plyt, raz jeszcze rewidujac oceny (tylko 2 wyciagi zachowaly ocene 9- i 9/9+). Droga "Witajcie" jest obecnie najtrudniejsza droga klasyczna na Sfindze. Z jej przejscia efektowny film nakrecil Rasto Simko. Pozostali uczestnicy wyjazdu wspinali sie tez na wyzsze szczyty Cordillera Blanca, a na koncu wszyscy odbyli trekking w Cordillera Huayhuash. Przy okazji podano, ze na Alpamayo doszlo do tragedii, ktorej ofiarami padlo 6 alpinistow.

W ostatnim "Glosie Seniora" (zob. GS 07/03) podalismy informacje o nowej probie zjazdu na snowboardzie z Everestu Kuluarem Hornbeina, w ktorym rok temu przy podobnej probie zaginal bez wiesci mlody Marco Siffredi z Chamonix. Tym razem w stromy i waski kuluar rzuci sie Amerykanin Stephen Koch z Wyoming, od 10 lat realizujacy snowboardowa Korone Ziemi. Everest jest w niej pozycja ostatnia i w takim zamierzeniu najbardziej ryzykowna. Ze swoja mala ekipa Amerykanin jest on juz pod polnocna sciana Everestu, pragnie bowiem wykorzystac w kuluarze obfitsze monsunowe zasniezenie. Na konferencji prasowej w Katmandu zapowiedzial, ze wyczyn zostanie zrealizowany bez pomocy Szerpow i bez dodatkowego tlenu, co oczywiscie obnizy i tak zredukowana przez wysokosc i zmeczenie zdolnosc koncentracji zawodnika. Przed ostateczna proba Amerykanie wykonuja w okolicy serie zjazdow aklimatyzacyjno-treningowych. W "Glosie Seniora" wyrazilismy podejrzenie, ze Stephen -- jak to czesto robia sprytni sportowcy -- rozglasza medialny plan reklamowy, a gdy przyjdzie co do czego, "z powodu zlych warunkow sniegowych" zjedzie flanka polnocna (ktora zostala juz pokonana na snowboardzie). Zreszta samo wejscie na szczyt w okresie monsunu jest problematyczne.

Ekipa "Rosyjskiego Projektu Ekstremalnego" (nie mylic z projektem "Rosyjska Droga -- Sciany Swiata") melduje z Grenlandii nowa wielka droge w znanym masywie Nalumasortoq (2054 m) w rejonie fiordu Tasermiut. Droge poprowadzono srodkiem zachodniej sciany srodkowej z trzech turni (zdjecie). Wspinaczke rozpoczeto 10 lipca -- z przerwami powodowanymi falami opadow. Nie baczac na mgly i mzawki, w ciagu 4 dni posuwano sie po kilka wyciagow dziennie. Zycie w bazie i prace w scianie utrudniala plaga komarow. Trudnosci byly wieksze, niz przewidywano, hakowka przewaznie A3+, skala nie byla lita. Nieco wczesniej rownolegle zaczal sie wspinac zespol amerykanski (m.in. Tim O'Neil), ktory jednak zalamal sie w 2/3 wysokosci sciany z powodu zlej pogody. Na wysokosci ok. 250 m Walerij Rozow wykonal pierwszy BASE jump z platformy. Podczas przygotowan caly zespol znalazl sie na jednej z dwu platform, ktora zalamala sie i wszyscy zawisli na autoasekuracjach. Bylo to zdarzenie komiczne, lecz bardzo niebezpieczne: szczesliwie wszystkie ubezpieczenia zadzialaly. 18 lipca Rosjanie przypuscili 5-dniowy atak non stop z noclegami na platformach. Zespol scianowy tworzyli Timur Achmiedchanow, Aleksandr Lastoczkin, Walerij Rozow i Arkadij Sieriegin. 21 lipca "komanda" dotarla na odleglosc 60 m od wierzcholka i o zmroku cofnela sie na platformy biwakowe. Nastepnego dnia weszla na szczyt, ktory sterczal w sloncu nad zwartym morzem chmur. Mialo to znaczenie, gdyz zaplanowany byl skok typu BASE, mozliwy tylko przy niezlej widocznosci. Wykorzystujac chwile przejasnienia, o godz. 20.30, Walerij Rozow wykonal smialy skok z 35 sekundami wolnego upadku. Dzieki pionowosci niemal 1000-metrowej sciany a nawet jej przewieszeniu, teren byl do skoku idealny, lepszy niz ten rok wczesniej na Great Sail Peak na Ziemi Baffina. Pozostala trojka wrocila zjazdami w linii wejscia. 20-wyciagowa droge oceniono na 6B, A4. Prace filmowe i fotograficzne prowadzili Dimitrij Lifanow i Lew Dorfman. Uczestnicy wyprawy sa zachwyceni rejonem dzialania, ktory -- jak mowia -- laczy cechy Patagonii i Karawaszinu. Jest tam wiele dotad nie odwiedzonych masywow a mozliwosci robienia drog sa nieograniczone. Tylko ta pogoda no i komary...

W koncu lipca wybralem sie z Waldkiem Nowakiem na kilka dni w Alpy Austriackie -- w rejon Grossglocknera. Dwa miesiace wczesniej, w koncu maja, bylismy w Taurach i juz wtedy bylo bardzo malo sniegu. Miesiace letnie zapowiadaly sie wiec dosc nietypowo. Ale to, co widac bylo nad lodowcem Pasterze, przeszlo nasze oczekiwania. Dol Rynny Pallaviciniego, wyprowadzajacej na Grossglockner, byl bez sniegu; dojscie do schronu biwakowego pod Glocknerwand -- problematyczne i mocno niebezpieczne. Nie bylo takze polnocnej sciany Fuscherkarkopf, a scislej -- nie bylo lodu ani sniegu na tej pieknej, lodowej scianie, ktora wspinalem sie pare lat temu z Iwona.

Nasz cel -- Eiskoegele (3436 m.), zamykajacy lodowiec Pasterze, normalnie bedacy niezbyt trudnym, snieznym szczytem -- teraz lsnil zywym lodem. Wszedzie na spietrzeniach lodowca grzmialy lawiny serakow, a temperatura w dzien dochodzila do 38 stopni w cieniu. Mielismy troche szczescia: pierwszego dnia naszego pobytu w schronisku Oberwald, przeszla noca potezna burza z opadem sniegu. Po kilku godzinach przetarlo sie i szybko wdrapalismy sie na Breitkopf (3154 m.). Nastepnego dnia (po poludniu musielismy schodzic i wracac do kraju) ruszylismy na Eiskoegele o czwartej rano. Bylo kilka stopni powyzej zera, wial cieply wiatr, na niebie klebily sie chmury. Upaly sprawily, ze na dobrze znanym mi lodowcu pootwieraly sie setki szczelin, a mosty nad nim trzymaly na slowo honoru. Pogoda poprawila sie, wiec wspielismy sie na szczyt jego polnocna flanka. Dwie ostatnie dlugosci liny -- to wspinaczka w stromym lodzie z asekuracja ze srub. A przeciez wiosna z Eiskoegele zjezdza sie na nartach. Zeszlismy z wierzcholka jego polnocno-wschodnia sciana, mocno lawirujac pomiedzy ogromnymi szczelinami. Dobe pozniej bylismy w domu.

Juz w Warszawie rozmawialem z Mietkiem Ziachem, ktory druga polowe lipca spedzil z klientami w Alpach, w rejonie Zermatt. Jednym tchem wymienil kilka znanych mu scian lodowych, na ktorych "zostaly tylko kamienie . Wraz ze swoimi klientami wszedl w tydzien na 7 szczytow czterotysiecznych -- wynik zaiste znakomity. Ale mowil to samo: najwazniejsze sa w tym roku dobre sruby lodowe. Ziach potwierdzil, ze szwajcarska gran na Matterhornie zostala otwarta dla alpinistow w 8 dni po tym, jak w polowie lipca nastapil tam gigantyczny obryw kamieni (szeroko pisala o tym codzienna prasa). Slyszal takze, ze wszystkie szlaki na Mont Blanc byly pod koniec lipca czynne, chociaz na lodowcu Bossons zginal przywalony serakiem przewodnik z klientami.

Upaly maja jeszcze potrwac. Wszystko wskazuje wiec na to, ze sierpien bedzie w Alpach lodowcowych podobny do konca lipca.

Jednym z ciekawszych z punktu widzenia sportowego zamierzen tego sezonu byla proba samotnego przejscia nowej drogi (zdjecie) na scianie poludniowej Nanga Parbat, podjeta przez znanego soliste slowenskiego, Tomaza Humara. Niestety, alpiniscie nie dopisalo szczescie, takze wybor okresu dzialania okazal sie chybiony: kiedy inni dokonywali wejsc szczytowych, on dopiero podrozowal do Pakistanu. Od 10 lipca Humar trzy razy atakowal sciane. Dwa razy musial cofnac sie ze znacznych wysokosci z powodu niepogody, za trzecim razem powodem odwrotu byla infekcja pokarmowa, bakteryjna lub wirusowa, czego nie mogli stwierdzic lekarze w bazie w braku badan laboratoryjnych. Lekarz pakistanski twierdzil, ze to paskudna ameba, ktora trzeba zwalczac silnymi dawkami antybiotykow. Choroba sciela z nog nie tylko Humara, ale i innych alpinistow. 21 lipca Tomaz podjal atak z Chorwatem Stipe Bozicem. Doszli do obozu III, dalej poszedl sam do 6500 m, niestety temperatury powyzej 6000 m byly plusowe (!) i "zgnily" snieg grozil lawinami. Poniewaz pogoda nie ulegala poprawie, 23 lipca Sloweniec oglosil rezygnacje z nowej drogi i postanowil wrocic do kraju. Szeroki rozglos zdobyl w r. 1999 swoim smialym solowym atakiem na srodek sciany Dhaulagiri, za co otrzymal szereg wysokich nagrod i wyroznien, choc przeciez drogi nie doprowadzil do konca.

3 lipca w szpitalu w Odessie zmarl w wieku 50 lat Michail Turkiewicz -- jak napisano w nekrologach: legenda alpinizmu ukrainskiego (zdjecie). Urodzil sie 22 marca 1953 r., w gory trafil przypadkiem w 1973, otrzymawszy w nagrode "putiowke" do Szcheldy. Byl uniwersalnym gorolazem: kilka razy wygrywal championaty skalkowe ZSRR, wytyczal nowe drogi na Krymie i w Kaukazie i innych gorach, w Alpach zaliczyl m.in. tak slynne sciany, jak Petit Dru i Cima Su Alto. Drog V-VI kategorii przeszedl przeszlo 60. Byl uzdolnionym wspinaczem wysokosciowym. Od 1982 mial tytuly mistrza sportu klasy miedzynarodowej i zasluzonego mistrza sportu. 15 razy wchodzil na krajowe 7-tysieczniki, na Piku Kommunizma byl 7 razy (w tym I wejscie zimowe 4 II 1986). W r.1988 szeroki rozglos zyskal trawers masywu Pobiedy, pomyslany jako manewry przed Kangchendzonga: 20 km graniami od 6000 do 7439 m wysokosci (od Pika Przawelego do Pika Wojennych Topografow). W mistrzostwach alpinizmu ZSRR w latach 1983-86 zajmowal dwukrotnie miejsca 1. i dwa razy 3. W 1982 "Turok" byl jednym z bohaterow wyprawy na poludniowo-zachodnia sciane Everestu skrajnie trudnym filarem na lewo od "Boningtona". Na szczyt wszedl w drugiej dwojce 4 maja 1982. W 1989 uczestniczyl w wielkim trawersowaniu Kangchendzongi. Wszedl wtedy na wszystkie szczyty tego masywu: najpierw na Poludniowy (15 IV, III wejscie), potem na Yalung Kang (30 IV) i nastepnego dnia na szczyt glowny, Centralny i ponownie Poludniowy. W 1990 r. idac w drugim zespole direttissima poludniowej sciany Lhotse zawrocil niedaleko szczytu, by udzielic pomocy wyczerpanym Korotajewowi i Bierszowowi. 5-dniowa akcja ratunkowa byla jedna z piekniejszych kart braterstwa ludzi gor. "Od tej pory wierze, ze kazdy ma swego Aniola Stroza" -- mowi Korotajew. Kierowal 4 wyprawami himalajskimi, "lepszego kierownika nie znamy" -- mowia uczestnicy jego ekip. Zamieszczal artykuly w magazynach gorskich, w ksiedze o wyprawie na filar Everestu (1984) napisal rozdzial "W czworke na nocnym Everescie", wydal tez kilka ksiazek, w tym "Zow wierszin". W ostatnich latach byl wspolkierownikiem Rosyjskiego Osrodka Szkolenia Ratownikow. (J. Nyka)