Himalajski sezon jesienny zapowiada sie interesujaco, jest bowiem w toku kilka ambitnych przedsiewziec sportowych. O czeskiej wyprawie narciarskiej na dziewiczy "kopec" P.38 (Shartse II, 7590 m) w rejonie Everestu pisalismy w GG 09/03 z 12.09.2003, podobnie jak o szwajcarsko-niemieckiej probie przejscia sciany P.6310 m w masywie Meru w Himalajach Indyjskich.

Tymczasem dwukrotna mistrzyni swiata w narciarstwie akrobatycznym, Maegan Carney, zapowiada wejscie na Everest droga normalna od poludnia i powtorzenie wyczynu Karnicara w wykonaniu damskim: zjazd na nartach z wierzcholka az do bazy. Ma ona w dorobku liczne zwariowane zjazdy scianowe, tu jednak dojdzie do wszystkiego wysokosc. Wyprawa kieruje czterokrotny zdobywca Everestu, Wally Berg. Ciekawe, ze w tym sezonie nie ma od strony Nepalu zadnej innej wyprawy na Everest. Z innych duzych projektow najbardziej zaawansowana jest rosyjska proba przejscia srodka slynnej polnocnej sciany Jannu czyli Kumbhakarny (zob. GG 09/03 z 2.09.2003). 23 wrzesnia zespol zalozyl oboz II (6000 m), pogoda jest niestety bardzo slaba, a sciana tak na dobre jeszcze sie nie zaczela. Morale ekipy jest juz normalne, choc ucierpialo po wypadku w dniu 12 wrzesnia, kiedy na lodospadzie w dolnej czesci sciany Michail Michajlow dostal sie w zasieg lawiny lodowej i odniosl powazne obrazenia. Zanosilo sie na skomplikowana akcje ratownicza, na szczescie wezwany z Katmandu helikopter, pilotowany przez Rosjanina Wiktora I. Kolesnikowa, przeprowadzil 14 wrzesnia brawurowa operacje i zdjal rannego ze sciany z wysokosci 5100 m. Drugi mocny akcent rosyjski, to poludniowa sciana Nuptse. Po swoich probach jesienia 2002 (solo) i wiosna 2003 (z Wladymirem Suwiga), obu relacjonowanych w naszej Gazetce Gorskiej, Walerij Babanow znowu wrocil pod poludniowo-zachodni filar Nuptse East (7804 m), tym razem w towarzystwie Jurija Koszelenki z Rostowa nad Donem. Baze zalozyli 22 wrzesnia i na razie dotarli do wysokosci 5700 m, narzekajac na codzienne deszcze i zimno. Zarowno wysokiej klasy droga, jak i dotad niezdobyty wierzcholek mobilizuja wspinaczy do skrajnego wysilku. Razem z Babanowem i Koszelenka bawia w bazie Amerykanie Fabrizio Zangrilli (30) i Billy Pierson (45), ktorzy na Nuptse East sprobuja wejsc latwiejsza droga.

Nie mniej ambitne sa plany ekipy czeskiej kadry narodowej, pod wodza Jiriego Novaka. Jej celem jest Annapurna IV (7525 m) i to dwiema nowymi drogami. Jan Doudlebsky i Radoslav Lienerth zamierzaja podjac probe przejscia poludniowo-zachodniego filara, atakowanego juz przez Czechow w r. 1998, zas Vaclav Patek, Miroslav Novotny, Marek Blaza i Petr Hnojna wejsc na szczyt rowniez dziewicza zachodnia grania. 23 wrzesnia czesc wyprawy zalozyla baze u stop sciany na wysokosci 4400 m (reszta teamu idzie z Pokhary piechota). "Sciana jest niewiarygodna -- mowia -- w niebo leca zda sie pionowe, 3-kilometrowe filary. I to cudowne miejsce, zupelnie odciete od swiata!" Rzecz ciekawa, ze po przeciwnej stronie gory bazy rozbily az 4 wyprawy: wloska, austriacka i 2 amerykanskie.

Inna wyprawa czeska zdaza tymczasem pod Shisha Pangme, wobec ktorej sportowe zamiary ma zespol slowenski. Jego celem jest poprowadzenie nowej drogi na scianie poludniowej -- rownolegle do drogi Kurtyki, ale trudniejszym terenem na prawej grzedzie (zdjecie). Zejscie ze szczytu ma nastapic droga Groselja przez prawa polac sciany. Slowenski zespol tworza bardzo doswiadczeni wysokogorcy: Urban Golob (kierownik), Matej Kovacic, Franc Oderlap (senior, 44 lata), Marjan Kovac, Nejc Brescak i lekarz Tomaz Klinar. Podano, ze koszt niemal 2-miesiecznej wyprawy wynosi 35 000$.

Amatorow skaly czeka spora sensacja z zupelnie innej strony Globu. W polowie wrzesnia odlecieli do Ameryki bracia Alexander i Thomas Huberowie, by do swoich sukcesow na El Capitanie dopisac jeszcze jeden: czysto klasyczne przejscie 17-wyciagowej drogi "Zodiac", niemal w calosci przebywanej hakowo. Dobrzy wspinacze klasycznie pokonuja na tej drodze tylko krotkie odcinki szostkowe, przy czym przejscie zajmuje im przecietnie 3 dni. Huberowie przy swoim przejsciu spodziewaja sie wyciagow o trudnosciach skalkowych: VIII, IX a nawet X. Szczescia probowali juz wiosna tego roku, atak przelozyli jednak na wrzesien-pazdziernik, kiedy temperatury nie beda tak nieludzko wysokie. Obaj sa zakochani w El Capie: "Nigdzie na swiecie -- mowi Alex -- nie ma na tak malej przestrzeni takiej masy fantastycznych granitowych scian. Do tego dochodzi zwykle stabilna kalifornijska pogoda -- mozesz sie wspinac do upadlego. Na dobra sprawe jest to tez miejsce, gdzie spotyka sie caly wspinaczkowy swiat." (jn)

Strona russianclimb.com podala wiadomosc o przebiegu rosyjsko-amerykanskiej wyprawy w Karakorum w rejon lodowca Yutmaru (na mapie Wali kwadrat D2), z zamiarem wejscia na -- jak podano "dziewicze" -- siedmiotysieczniki Pumari Chhish (7492 m) lub Yutmaru Sar (7330 m). Wyprawa byla przygotowywana na lato 2002, wyjechala jednak dopiero w tym roku. Kierowal nia prof. Uniwersytetu w New Jersey, Lev Loffe, w sklad niewielkiej ekipy wchodzili Iwan Duszarin, Wiktor Kolesniczenko i Balerij Bagow (film). Wyprawa dzialala od 1 lipca do 12 sierpnia. Baze zalozono nisko, na morenie lodowca Yutmaru. Opis marszruty nie jest w notatce jasny, wiodla skalno-lodowa grzeda ku dlugiej grani laczacej oba 7-tysieczne masywy. Zalozono obozy 5600 i 6300 m. Droga wyprowadzila na dosc wybitny szczyt bez nazwy i koty (GPS 6920 m), z ktorego ew. wspinaczka ku glownym celom byla daleka i trudna. Poniewaz wymagalaby ona co najmniej tygodnia, postanowiono wrocic do bazy i zakonczyc dzialalnosc. Wyprawa wystapila do Ministerstwa Turystyki z prosba o nazwanie zdobytego szczytu "United Russia". W komunikacie napisano, ze odkryty zostal nowy rejon atrakcyjnych wspinaczek i wyszukana droga do gornego cyrku lodowca Yazghil. W informacji powtarza sie twierdzenie, ze Pumari Chhish i Yutmaru Sar sa szczytami dotad niezdobytymi, co oczywiscie nie odpowiada prawdzie. Na pierwszy z nich weszlo w r. 1979 4 Japonczykow, na drugi -- w rok pozniej 3-osobowy zespol japonski. Jak sie zdaje, bez wejsc pozostaja jedynie nizsze boczne wierzcholki: Pumari Chhish SE (7350 m) i Yutmaru Sar N (ok. 7100 m).

Pierwsze wejscie na Hagshu (6330 m) w Zanskarze w Himalajach Indyjskich nalezy do ciekawszych polskich osiagniec eksploracyjnych, jest jednak niemal gruntownie zapomniane. Na stronie adventurestats.com ukazala sie pod data 16 wrzesnia wzmianka o pierwszym wejsciu na ten szczyt dokonanym przez "British party 1989". Przypomnijmy zatem jak bylo naprawde. Dziewiczy i nielatwy Hagshu byl w koncu lat 80. atrakcyjnym kaskiem i myslaly o nim rozne wyprawy, glownie angielskie. W r. 1988 zaatakowala go wyprawa polska, ktora utknela jednak w katastrofalnych opadach sniegu, jakie nawiedzily wtedy Himalaje. W roku nastepnym Polacy powtorzyli atak, tym razem nie od polnocy, lecz od poludnia, z bazy (4000 m) rozbitej nad jeziorem lodowcowym. Droga byla dosc skomplikowana i nielatwa, udalo sie jednak pokonac trudnosci i 4 wrzesnia o godz. 17 na szczycie staneli Darek Zaluski i Pawel Jozefowicz. Wyprawa kierowal Marek Glogoczowski. Zespol angielski poprowadzila droge od strony polnocnej i szczyt osiagnal w 12 dni pozniej, 16 wrzesnia 1989 roku. Poniewaz wyprawa polska nie miala na Hagshu zezwolenia, sukcesowi nie nadawano rozglosu w pismach zachodnich. Krotki komunikat autorstwa obu zdobywcow szczytu (z mapka) ukazal sie w pisemku "Taternik-Biuletyn" 2/1990 s.6--7. Autor informacji w adventurestats.com przyjal nasze sprostowanie.

Podczas gdy w sobote 20 wrzesnia w Krakowie wesolo swietowalismy jubileusz 100-lecia, Himalaje Indyjskie byly widownia jednej z najwiekszych w ostatnich latach tragedii gorskich. Po wejsciu na szczyt Panchachuli (6904 m) wracala do bazy 9-osobowa grupa Indyjsko-Tybetanskiej Strazy Granicznej (ITBP). W pewnej chwili zeszla na nia ogromna lawina, ktora porwala wszystkich i zniosla gleboko w dol. Nikt nie ocalal. Z pomoca wojskowych helikopterow udalo sie wydobyc 7 cial, za 2 pozostalymi trwaja poszukiwania. Chodzilo przy tym nie o nowicjuszy, lecz o ludzi bardzo doswiadczonych -- trzech z nich bylo na Everescie: S.D. Sharma, Dava Sherpa i Shange Sherpa. Ten ostatni mial swoisty rekord: wszedl na Everest trzykrotnie, i to z trzech roznych stron. W latach 1992 i 1996 normalnymi drogami od poludnia i od polnocy, a w 1999 wariantem Venablesa od strony wschodniej (Kangshung). Indo-Tibetan Border Police jest formacja paramilitarna, zalozona w r. 1962 dla ochrony liczacej 2115 km dlugosci granicy z Tybetem. Alpinisci ITBP wspinaja sie od lat i maja w dorobku wejscia na przeszlo 100 szczytow, w tym wiele pierwszych, mogli bowiem wkraczac w rejony graniczne, zamkniete dla innych. Sa tez uzywani do akcji ratowniczych, jak np. pomoc ofiarom katastrof w terenach gorskich. (mounteverest.net)

W sobote 20 wrzesnia odbyl sie w Krakowie Nadzwyczajny Walny Zjazd Delegatow PZA, zwolany z okazji 100-lecia naszej organizacji, ktora zapoczatkowalo utworzenie Sekcji Turystycznej Towarzystwa Tatrzanskiego w dniu 25 lipca 1903 roku. Miejscem obrad byla aula AWF -- uczelni zwiazanej z alpinizmem od wielu lat. Zjazd otworzyl prezes Janusz Onyszkiewicz, obradom przewodniczyl Leszek Dumnicki. Za stolem prezydialnym zasiedli nestorzy naszego ruchu -- Ryszard W. Schramm (83), Zdzislaw Dziedzielewicz-Kirkin (87), Zygmunt Mikiewicz z Katowic (92) oraz Maciej Mischke (94) -- mlodszy o zaledwie 9 lat od Sekcji Turystycznej TT. Na sali obecni byli niemal wszyscy zyjacy dawni prezesi KW i PZA: Leszek Lacki, Toni Janik, Andrzej Paczkowski, Leszek Cichy i Wojciech Swiecicki. Nad Honorowym Komitetem Obchodow 100-lecia patronat objal prezydent RP Aleksander Kwasniewski, ktorego reprezentowal prezes Polskiego Komitetu Olimpijskiego, Stanislaw S. Paszczyk. Oficjalnymi goscmi byli tez prezes PTTK, prof. Janusz Zdebski, przewodniczacy Polskiej Konfederacji Sportu, Andrzej Krasucki oraz przedstawiciel wladz miejskich Krakowa. Prezes Paszczyk odczytal osobisty list Prezydenta RP do Zjazdu.

Na czesc retrospekcyjna zlozyly sie referaty: J. Nyki (odczytany przez Anne Milewska) o 100 latach dziejow polskiej organizacji wysokogorskiej, Andrzeja Paczkowskiego -- o polskich wyprawach w gory najwyzsze, zatytulowany przekornie "Everest zamiast Liliowego", Ryszarda W. Schramma o czlonkach honorowych PZA a zwlaszcza tych, "ktorzy nie doczekali", Janusza Baryly o historii polskich organizacji jaskiniowych. Odmienny charakter mialo wystapienie Andrzeja Wilczkowskiego -- filozoficzno-poetycka gaweda, przepleciona nicia subtelnego wilkowskiego humoru, "Alpinizm jako sposob na zycie" -- nota bene przyjeta przez sale goraca owacja. Zjazd zapoznal sie z propozycjami czlonkostw honorowych oraz lista osob wyroznionych Medalem 100-lecia -- obecni na sali otrzymali przyznane im medale (zdjecie) z rak prezesa Onyszkiewicza. Frekwencja byla niestety "srednia". O ile dopisala jak zawsze niezawodna "stara gwardia", slabiej bylo z pokoleniem mlodszym, generalnie zawiodly tez kluby: Komisja Skrutacyjna stwierdzila, ze liczba delegatow jest nizsza od wymaganego przez statut quorum, co sprawilo, ze Zjazd stal sie tylko okolicznosciowym spotkaniem towarzyskim i nie mogl podejmowac zadnych wiazacych uchwal.

Po przerwie, zebrani uczestniczyli w cyklu ilustrowanych przezroczami prelekcji o ogolnym tytule "Dzis i jutro -- osiagniecia i przyszle cele" -- z interesujacymi wystapieniami Krzysztofa Wielickiego, Jerzego Wali, Marcina Tomaszewskiego, Jacka Fludera i paru innych przedstawicieli aktualnej sportowej czolowki. Na zakonczenie Zjazdu odbyly sie Zawody wspinaczkowe -- jak mozna bylo oczekiwac zdobywca Pucharu Prezesa PZA zostal Tomasz Oleksy. Kuluary zjazdowe zdobila piekna wystawa "Osiagniecia polskiego alpinizmu", przygotowana -- czesciowo z wlasnych zdjec -- przez Mariana Bale.

Osobny tok, nie mniej wazny, stanowily kontakty osobiste, ktore byly okazja do spotkania sie z przedstawicielami roznych pokolen i odswiezenia starych gorskich przyjazni, pozwalajacych z radoscia stwierdzic, ze nie tylko z nami czas obchodzi sie tak brutalnie. Kuluarowym powitaniom i rozmowom nie bylo konca. Kameralne spotkanie odbylo sie u Staszka Biela, ogolne -- przy ognisku zwanym obecnie "grilem" przed hotelem "Sonata". Zegnalismy sie slowami "do zobaczenia na Zjezdzie 200-lecia" -- w charakterze dobrych duchow, oczywiscie.

Z satysfakcja zawiadamiam, ze przekazalem do drukarni ksiazke pt. "Chronik Teil 1 -- Western Karakorum", autorstwa Wolfganga Heichela z Kamenz w Niemczech. Ja wykonalem sklad i zalatwiam druk w Polsce. Bedzie to 36 zeszyt z serii "Wissenschaftliche Alpenvereinshefte", wydawanej wspolnie przez DAV i OeAV. Tomisko ma 345 stron formatu A4, zawiera 142 zdjecia, 17 mapek Jerzego Wali i 20 szkicow autora. Planowany naklad 500 egzemplarzy. Z pewnoscia jest to pozycja tylko dla znawcow tematu i niektorych alpinistow, zainteresowanych sportowo tym akurat regionem, ale dawka zebranej tam wiedzy o zachodnim Karakorum jest naprawde solidna. Jurek Wala wyszukal w probnym wydruku jeszcze pewna liczbe bledow, ale autor stwierdzil, ze nie zamierza juz przeciagac wydania, tym bardziej, ze nie wszystko jest jasne i pewne do konca. Ma troche racji, bo odleglosc miedzy wspolautorami i ogrom materialu sprawily, ze druk juz i tak sie opoznil. Gdyby ktos z Polakow byl zainteresowany tym tytulem, to na pewno za moim posrednictwem bedzie mozna zdobyc ksiazke wprost od autora, ktory jako emeryt, nie traktuje pracy autorskiej zarobkowo, lecz "przyjemnosciowo".

Tymczasem u mnie za 2 tygodnie IX. Spotkanie GiA (26--28 wrzesnia 2003, Glucholazy, Osrodek "Banderoza"). Wpisowe 20 zl. Wspaniala diaporama Dietera Glogowskiego (ekran 4 x 6 m + 4 rzutniki i dzwiek hi-fi) pt. "Gdzie Siwa spotyka sie z Budda" zostanie pokazana w sobote o godzinie 20. Zapraszam!

W dniu 6 sierpnia pozegnalismy na cmentarzu przy ul. Nowina w Poznaniu Zygmunta Mackowiaka, ktory zginal 27 lipca 2003 r. w Tatrach w rejonie Hinczowej Kotlinki. Za trumna naszego kolegi i przyjaciela oprocz rodziny podazaly tlumy, bo nietuzinkowa to byla postac: harcerz, taternik-amator, dzialacz klubu "Gran", przodownik turystyki gorskiej, dzialacz PTTK, a takze milosnik i znawca opery. Urodzil sie w Poznaniu 18 grudnia 1930 r., tu ukonczyl podstawowe nauki, a studia na Akademii Gorniczej w Krakowie. Od mlodzienczych lat dzialal w harcerstwie, co zaowocowalo wiele lat pozniej fascynacja przyroda i gorami. Niestety z samymi gorami zetknal sie dosc pozno, bo dopiero w latach siedemdziesiatych. Bylo to pelne zauroczenie, pasja, dla ktorej gotow by poswiecic wszystko. Ryszard Schramm pisze w swych wspomnieniach: "zaczalem chodzic po Tatrach z grupka przyjaciol z poznanskiego ogniska Podhalan -- turystami najwyzszej klasy. I z jednym z nich, Zygmuntem Mackowiakiem, mlodszym ode mnie o 10 lat, bylem na mojej ostatniej wspinaczce... trawersowanie Ostrego Szczytu od Jaworowej Przelaczki do Bialej Lawki." Jedna z wielkich niezrealizowanych pasji Zygmunta byla proba zdobycia wszystkich szczytow tatrzanskich, wyzszych niz 2000 m -- byl na przeszlo stu, pozostalo tak niewiele. Poza gorami polskimi byly tez liczne wyjazdy w gory Europy -- Alpy, Pireneje, Dolomity, Kaukaz, gory Turcji. Z wybitnych wejsc odnotowac trzeba Mont Blanc, Elbrus, Ararat. Byl tez niestrudzonym dzialaczem organizacyjnym. W zarzadzie Klubu Gorskiego "Gran" pracowal w latach 1980--1986 i 1989--1994 oraz prezesowal w latach 1995--96. Znany byl z licznych skrupulatnie przygotowywanych prelekcji o gorach i ludziach gor. Byl czlonkiem zarzadu ogniska Zwiazku Podhalan w Poznaniu. Jako przodownik turystyki gorskiej PTTK posiadal tez czlonkostwo honorowe. Byl wspolorganizatorem utworzonego w 2002 r. Harcerskiego Klubu Seniora -- Poznan Winiary.

Dla czlonkow Klubu "Gran" smierc Zygmunta stala sie tym bolesniejsza, ze przyszla tak niespodziewanie krotko po smierci Staszka Kuklasinskiego, jego przyjaciela i towarzysza wycieczek. Dzis pewnie razem wedruja po tatrzanskich graniach, konczac rozpoczete dzielo zdobywania szczytow -- nie tylko tych znanych.

Na schodzonym w kratke Artensoraju (6025 m) latwiejsza i krotsza, lecz calkiem ladna droge wyszukal na lewo od slowenskiej z r. 1993 Simon Slejko. Ocenil ja na V, 4+, 4 godziny i nazwal "Ars Nova". Kluczowe miejsce stanowi wywieszona bariera serakow (zdjecie). Zauwazmy, ze w Andach drogi robione w lipcu i sierpniu sa drogami zimowymi.

Jest troche dobrych wiesci ze swiata gor wysokich. Czlonek naszego Klubu (a mieszkaniec Zielonej Gory) zorganizowal "Lubuska Wyprawe na G II". Wyprawa polaczyla sily z grupa prowadzona przez Ryska Pawlowskiego. Mariaz okazal sie bardzo udany. Z Gorzowa Wielkopolskiego byli Sylwia Bukowicka i Jarek Wocko, a z Zielonej Gory -- Witek Szylderowicz i Piotr Chudzik. Z grupy lubuskiej tylko Piotr Chudzik nie wszedl na szczyt. Notatke o przebiegu wyprawy zamiescil "Glos Seniora" w numerze sierpniowym.

Dwie osoby z naszego Klubu uczestniczyly rowniez w wyprawie na Pik Lenina 7134 m, zorganizowanej przez Jacka Telera i agencje "Pamir". Byli to nasz prezes Jacek Wichlacz i Dominik Ewald. Grupa wyprawowa liczyla 9 osob, w tym 2 opiekunow. Z Wielkopolski byl na wyprawie takze Tomek Modrzynski z Kepna (niezrzeszony). Jacek Wichlacz wszedl na szczyt droga klasyczna w dniu 12 sierpnia, Dominik Ewald 19 sierpnia. Rosjanie dokonali tego lata zrzutu spadochroniarzy na szczyt. Na skutek roznych perturbacji (spadochron ze sprzetem zaginal) o malo nie doszlo do tragedii, podobnej do tej, jaka wydarzyla sie wiele lat temu -- relacjonuje Jacek Wichlacz. Z wielkimi klopotami, poodmrazani skoczkowie dotarli droga normalna na dol w 3 dni, choc mieli zjechac na nartach w kilka godzin.

Nalezy tez wspomniec o wypadku naszego kolegi z Poznania. Tragedia wydarzyla sie w rejonie Kotlinki. Zygmunt Mackowiak spadl ok. 200 m w dol, straciwszy rownowage wskutek (najprawdopodobniej ) zaslabniecia. Byl zasluzonym dzialaczem Klubu Gorskiego "Gran" i -- mimo przeszlo 70 lat -- doskonalym turysta wysokogorskim, przy tym znawca i milosnikiem Tatr i Podhala.

"Polityka" z 19 lipca 2003 r. zamiescila artykul Ewy Winnickiej "Jak byc, jak miec", poswiecony "wymarzonemu kapitalizmowi z ludzka wyksztalcona twarza". Jednym z bohaterow artykulu jest wspinacz Marcin Kwasniewski, wlasciciel zalozonej w 1993 r. firmy "Milo". "Milo" w Polsce, to Marcin i jego zona oraz 6 zatrudnionych osob i obecnie 6 mln zl rocznych obrotow. "Nigdy nie myslalem o budowaniu nowej Polski -- mowi Kwasniewski, 40 lat, psycholog z wyksztalcenia -- nie czulem sie dluznikiem panstwa, podejscie patriotyczne jest mi obce. Chcialem tylko robic dobre, profesjonalne ciuchy dla garstki wspinajacych sie tutaj i na swiecie." "Milo", sprzedajace swoje towary w 19 krajach, kiedys zatrudnialo 60 osob, ale z uwagi na koszty i trudnosci ogolne ("spoznienie dwutygodniowe uznawalem za wybitna terminowosc"), zamkneli fabryke i glowna czesc produkcji przeniesli do Chin i do Rumunii, gdzie jest tanio, terminowo i bez problemow z jakoscia. Kwasniewski jest coraz bardziej zmeczony uczestniczeniem w kapitalizmie polskim: -- "Jesli wysylam transport gdzies do Europy, to faktury placone sa dokladnie w dniu okreslonym w dokumencie. Jesli do Polski, to nigdy." Kwasniewski planuje: mieszkamy 80 km od poludniowej granicy, Slowacja przeglosowala 19-procentowy podatek liniowy, w przyszlym roku zaczyna sie Unia. Jesli nic w Polsce sie nie zmieni, nas tu za chwile nie bedzie. (oprac. Wladyslaw Janowski).

Podczas sierpniowego pobytu w Zubercu przekonalam sie, ze ten swietny punkt wypadowy w slowackie Tatry Zachodnie cieszy sie nieslabnacym zainteresowaniem ze strony polskich turystow. W duzej mierze jest to zasluga mieszkancow zrosnietych ze soba miejscowosci, Zuberca i Habowki, ktorzy z roku na rok powiekszaja baze noclegowa, rozbudowujac wlasne domy i wznoszac pokazne pensjonaty. Szczegolnie intensywny jest ruch budowlany we wschodniej czesci miejscowosci wzdluz drogi do Doliny Zuberskiej i przy drodze prowadzacej do hotelu "Tatrawest" (dawniej "Tesla" a potem "OTF"). Kolo hotelu "Tatrawest" wkrotce otworza podwoje stylowy pensjonat " U Michala" (ok. 45 miejsc, wlasny basen, www.michal.sk) i nieco wiekszy "Antares" (www.antares-penzion.sk). Poszerzyla sie tez oferta gastronomiczna, ogromna popularnoscia cieszy sie nowa restauracja przy drodze wyjazdowej z Zuberca do Liptowskiego Mikulasza -- "Koliba Josu" (100 miejsc, stylowy drewniany budynek z watra, www.kolibajosu.sk). Tych, ktorzy do Zuberca przyjezdzaja na narty ucieszy zapewne fakt, iz w osrodku narciarskim "Spalena" w Spalenskim Zlebie najdluzszy wyciag orczykowy zastapila w tym roku kolejka krzeselkowa (1490 m dlugosci, 395 m roznicy wzniesien, 1200 narciarzy na godzine), procz tego sa dwa stare orczyki (400 m dlugosci i 850 m dlugosci), oraz nowy krotki wyciag dla dzieci. W osrodku rozszerzono rowniez obszar objety sztucznym nasniezaniem. Szkoda jednak tego pieknego zakatka Tatr, ktory kazdej zimy wypelnia sie ludzkim tlumem. W stosunku do lat poprzednich wzmogl sie ruch samochodowy na drodze z Orawic do Habowki (fatalny stan nawierzchni!) oraz na szosie z Zuberca do Liptowskiego Mikulasza. Przyczyn jest kilka, ale niebagatelne znaczenie ma wielki park wodny, wybudowany w ciagu kilku miesiecy tego roku pomiedzy Liptowskim Mikulaszem a Liptowskim Tarnowcem -- "Aqua Park Tatralandia". To najwieksze na Slowacji kapielisko na wolnym powietrzu, z kilkoma basenami napelnianymi wodami termalnymi, zjezdzalniami i dziesiatkami innych atrakcji, mimo wysokiej jak na stosunki slowackie ceny biletow (250 koron) przyciaga kazdego dnia ogromne rzesze amatorow cieplych kapieli (www.tatralandia.sk). Inne nowe kapielisko termalne uruchomiono w Popradzie.

Pozytywne zmiany w rejonie Zuberca nie objely, niestety, tutejszej komunikacji. Turysci bez wlasnego srodka transportu pozbawieni sa wielu mozliwosci wycieczkowych. Juz sam dojazd z przejscia granicznego Chocholow -- Sucha Hora zmusza do okrazenia Tatr i do kilku przesiadek. Miedzy Orawicami a Zubercem nie ma zadnej komunikacji. Z mysla o piechurach otwarto wprawdzie nowe przejscie graniczne na wierzcholku Magury Witowskiej (z Witowa za czarnymi znakami), ale turysta zainteresowany rejonem Doliny Zuberskiej musi z Orawic dojsc szosa. Nie najgorsza jest komunikacja na trasie Zwierowka -- Zuberzec -- Niznia -- Trzciana (kursuja tu nawet prywatne autobusy), natomiast polaczenia z poludniowymi podnozami Tatr Zachodnich sa nieliczne i bardzo obciazone (3 kursy do Liptowskiego Mikulasza na dobe!).

Siec szlakow w slowackich Tatrach Zachodnich nie zmienila sie w stosunku do lat poprzednich. Wciaz zamkniete sa sciezki na Osobita. Skorygowano nieznacznie przebieg szlaku ze Zwierowki na Brestowa -- nie idzie on obecnie samym Spalenskim Zlebem, ale po jego orograficznie lewej stronie. U podnoza Tatr wyznakowany zostal krotki szlak z Habowki do polany Brestowa w Dolinie Zuberskiej (znaki zolte). Cieple i suche lato bylo przyczyna obnizenia sie stanow wod tatrzanskich, szczegolnie po poludniowej stronie grzbietu. W Dolinie Bystrej Nizni Staw Bystry byl w sierpniu tak wyschniety, ze nie bylo po nim nawet sladu!

W roku 2002 przypadla dwusetna rocznica urodzin Ignacego Domeyki (1802--1889). Z tej okazji ozywilo sie zainteresowanie jego zyciem i dzielem, zwlaszcza w krajach z ktorymi byl zwiazany: w Chile, Polsce i na Litwie. Patronat nad najwazniejszymi wydarzeniami naukowymi i kulturalnymi objelo UNESCO oglaszajac rok 2002 Rokiem Ignacego Domeyki.

Dwusetna rocznica urodzin zaowocowala seria konferencji naukowych o charakterze miedzynarodowym i krajowym. Ich organizatorami byly glownie uniwersytety i akademie nauk, z ktorymi Domeyko byl zwiazany: Uniwersytet Wilenski, Uniwersytet Chilijski, Uniwersytet La Serena, Uniwersytet Jagiellonski, Uniwersytet Warszawski, Akademia Gorniczo-Hutnicza w Krakowie, Akademie Nauk Litwy i Bialorusi, PAU-PAN, Paryska Szkola Gornicza.

Kongresy Narodowe Polski i Chile uczcily pamiec uczonego uroczystymi sesjami, podjely tez odpowiednie uchwaly. Poczty Polski, Chile, Litwy i Bialorusi wypuscily okolicznosciowe znaczki i koperty pierwszego dnia obiegu. Narodowy Bank Bialorusi wybil specjalna monete z wizerunkiem Domeyki. W kilku krajach ogloszono konkursy i olimpiady wiedzy dla mlodziezy na prace o Ignacym Domeyce. Wplynelo na nie kilkaset opracowan.

Jednym z najwazniejszych wydarzen Roku Domeykowskiego bylo powolanie w Santiago de Chile w czerwcu 2002 roku "Korporacji Kulturalnej im. Ignacego Domeyki". Jej celem jest koordynowanie i promocja badan nad zyciem i dzielem Domeyki w skali miedzynarodowej.

Recenzja ksiazki "Rok Ignacego Domeyki" zob. nowosci wydawnicze.

W poprzedniej Gazetce Gorskiej informowalismy o smialym przedsiewzieciu, jakim byla miedzynarodowa Wyprawa Pokoju na Noszak w Hindukuszu. Wyjazd mial miec propagandowo-rekonesansowy charakter, tymczasem zakonczyl sie pieknym sukcesem. Otwarta i przetarta zostala droga pod najwyzszy szczyt Afganistanu, swiat wysokogorski zobaczyl, ze zycie w tym kraju wraca do pelnej normalnosci. Na tradycyjnej drodze zalozono 2 obozy na wysokosci 5300 i 6000 m. 27 lipca Fausto De Stefani w samotnej wspinaczce stanal na szczycie bliskiego polskim sercom Noszaka (7492 m) i zatknal na nim "Bandere Pokoju" wraz z flaga Afganistanu (zdjecie). 3 sierpnia udalo sie dokonac drugiego wejscia: z wierzcholka zameldowali sie Slowenka Irena Mrak, Szwajcar Marco Schenone i Wloch Francois Carrel. Miejscowi przewodnicy -- weterani walk z Rosjanami -- snuli opowiesci o okropnosciach niedawnej wojny, ktora nie ominela i tych stron. Wypalone czolgi sowieckie wsrod gor (zdjecie) sa jej niemymi swiadkami. 22 sierpnia uczestnicy pionierskiej Missione Oxus Montagna per la Pace szczesliwie powrocili do Europy.

Pieknym, choc nie 100-procentowym sukcesem moze sie pochwalic mala lecz doborowa slowenska wyprawa w Tien-szan, ktorej udalo sie poprowadzic elegancka nowa droge srodkiem 1700-metrowej poludniowej sciany Szczytu Gorkiego (6050 m) w grzbiecie Tengri-Tag w sasiedztwie Chan Tengri. Po rozbiciu bazy wspinacze wykopali jame u podstawy sciany, gdzie zdeponowali sprzet i zywnosc. Po wejsciach aklimatyzacyjnych kilka razy atakowali sciane, spedzani przez fale niepogody. Jeden z atakow przerwali 300 m ponizej szczytu. 11 sierpnia przypuscili finalny szturm -- snieznym wariantem bardziej w prawo od linii lodowych prob. Wspinali sie tez noca, korzystajac z pelni ksiezyca. Poniewaz pod szczytem warunki staly sie zbyt niebezpieczne, zboczyli w strone przedwierzcholka, by 13 sierpnia polaczyc sie z ukrainska "normalka". Wobec kolejnego zalamania pogody, zrezygnowali z wejscia na szczyt glowny. Schodzili najpierw poludniowa grania a po ok. 200 m lewa strona poludniowej sciany. 15 zjazdow odbyli czesciowo w spadajacych lawinkach. Nowa droge (zdjecie) nazwali "Slovenija direkt" i ocenili na V--VI, 5, 90/50-65*. Zespol tworzyli Ales Cesen, Anze i Tine Marence oraz Darko Podgornik. Po odpoczynku zlozyli wizyte Chan Tengri (6995 m), dzieki aklimatyzacji w 2 dni stajac na jego wierzcholku.