Zapraszam do kina "Luna" na specjalne, pierwsze w Polsce pokazy nowego filmu Darka Zaluskiego, zrealizowanego podczas ubieglorocznej wyprawy na Everest z Martyna Wojciechowska w roli glownej. Film wyswietlany jest w formacie HD, dzieki czemu Himalaje prezentuja sie w calej swej potedze i grozie. Oprocz projekcji filmu (63 min) przewidziano rozmowy z alpinistami i ludzmi filmu. Zostanie odtworzony wywiad z Darkiem Zaluskim, bedzie stoisko z ksiazkami gorskimi, beda tez upominki od sponsorow. Film "Everest. Przesunac horyzont". Kino "Luna" ul. Marszalkowska 28, tel. 621 78 28. Dni 21, 22, 23 i 24 czerwca godz. 20.30. Bilety w cenie 12 zl, miejsca mozna rezerwowac wczesniej. Film Darka Zaluskiego jest wydarzeniem w naszej kinematografii gorskiej i naprawde trzeba go zobaczyc. Garsc dalszych informacji na stronie kina "Luna". Do zobaczenia przed ekranem!

Jak to zapowiedzielismy w "Glosie Seniora" GS 10/06, w pazdzierniku br. nakladem nowego wydawnictwa Sudetica Verticalia ukazal sie przewodnik wspinaczkowy pt. Rudawy Janowickie. Trudno sie tym przewodnikiem nie zachwycic! Ksiazka wydana jest niezwykle starannie – zarowno tresciowo, jak i graficznie. Autorzy szczegolowo poznali najskrytsze rudawskie zakamarki, wielokrotnie zapewne zapuszczajac sie w miejsca rzadko odwiedzane badz tez prawie nieznane. Przewodnik zajmuje sie mniej popularna wschodnia czescia malowniczego pasma gorskiego Rudaw Janowickich i omawia chyba wszystkie nadajace sie do wspinania z lina skalki Zamkowego Grzbietu, Doliny Janowki, Janowickich Garbow i Janowickiego Grzbietu. Mniejsze i zupelnie male skalki, bloki, bloczki, kamienie – jeszcze jeden skarb tego terenu – zostana zapewne opisane w innym opracowaniu. Bouldering w tym rejonie ostatnio rozwija sie bardzo zywo, o czym mowa jest w przewodniku w osobnym rozdziale. Tu przy okazji drobne uzupelnienie. Pierwsze przejscia boulderowe mialy miejsce przed latami osiemdziesiatymi. Nizej podpisany robil wspolnie z Kazimierzem Smieszko i Alkiem Wysoczanskim swoje pierwsze "przystawki" na Piecu juz pod koniec latach siedemdziesiatych, choc z cala pewnoscia nie byly to proby pierwsze.

Uklad przewodnika jest prosty i przejrzysty. Zawiera on omowienie 39 obiektow skalnych i 215 drog o trudnosci od II do VI.5 z jedna droga A2. Ponad polowa z opisanych drog jest ospitowana. Kazda skalka posiada rysunek z naniesionymi drogami i niewielkie pogladowe zdjecie. Nie ma opisow slownych. Pomocne sa znaki graficzne obrazujace wystawe sciany, jej wysokosc i nachylenie oraz przedzial trudnosci. Do tego zalaczono dokladne mapy rozmieszczenia skalek i dobrze opisane trasy dojscia.

Przy czytaniu ksiazki nasunelo mi sie tez kilka uwag ogolnych, ktorymi chcialbym sie podzielic. Rysunki niektorych scian, w tym waznej zachodniej Skalnego Mostu (s. 88) czy Pieca (s. 85), sa nieco za male i przez to nie do konca czytelne. Wspominajac Skalny Most nalezy dodac, ze drogi nr 1 i 2 nosza nazwy "Lewy Tuffeck" i "Prawy Tuffeck". Upamietniaja one Waltera Tuffecka, ktory zabil sie na Moscie w r.1931. Pomiedzy tymi drogami w scianie umieszczona byla tablica poswiecona Tuffeckowi, niestety w ostatnich latach skradziona. Sciana Pieca ma w przewodniku opisanych 5 drog, choc istnieje ich wiecej. Brakuje opisow np. hakowek. Przewodnik obrazuje w glownej mierze dokonania ostatnich kilkunastu lat. Wiekszosc drog datowana jest na lata dziewiecdziesiate i pozniejsze. Jednak wiele drog o trudnosci VI.1 i ponizej mialo przejscia wczesniejsze, niz to podano w przewodniku. W latach 1970--80 wschodnie Rudawy stanowily popularny cel wspinaczkowych wycieczek, przede wszystkim wroclawian. Wsrod autorow "pierwszych przejsc" lub – moze tak pisac bedzie bezpieczniej – "pierwszych znanych przejsc" brakuje takich nazwisk, jak Wojciech Jarocinski, Tadeusz Brys, Jacek Klincewicz czy Piotr Packowski. Na turnie Enis (pierwsza i wlasciwa nazwa brzmi Penis) pierwszego wejscia dokonal "Malolat" czyli Zbigniew Czyzewski w 1978 lub 79 roku. "Rysa Sokola" na Fajce byla robiona juz w latach osiemdziesiatych, moze tez wczesniej. Na Skalnym Moscie dwoch waznych przejsc dokonali Kazimierz Borkowski i Piotr Packowski w polowie lat siedemdziesiatych. Oto jak ten drugi (obecnie mieszkaniec okolic Chamonix) dzisiaj wspomina te drogi: Z tylu pod Mostem wielkie zaciecie, prowadzilem rysa dulferem, asekuracja na kostkach, wedlug mnie bylo to chyba francuskie 6b. Kaziu robil potem na pierwszego directissime jednej ze scian, pamietam ze bylo ciezko. Kaziu malo nie rabnal, droga praktycznie bez asekuracji.

Na koniec jeszcze chcialbym przypomniec wczesniejsze przewodniki po Rudawach, pominiete w omawianej ksiazce. Pierwszym bylo opracowanie Jerzego Kolankowskiego "Skalne drogi Sudetow Zachodnich" (1971; s.116), w ktorym zawarty byl opis Skalnego Mostu. Przewodnik Kazimierza Glazka i Wladyslawa Janowskiego "Skalki wzgorza Sokolik" (1994; s.206) oprocz opisow drog zawieral rowniez zarys historii wspinania w Rudawach, w tym nieznane wczesniej informacje o dzialalnosci niemieckiej przed wojna. Nie sposob tez nie wspomniec o internetowym opracowaniu Wojciecha Dozenta Wajdy. Sklada sie ono z topogramow 9 skal, lacznie ze Skalnym Mostem i Fajka i opisu prawie 100 drog i wariantow. W sumie jednak nowy i ciekawie wydany przewodnik Burzawy i Sobczyka jest kolejna wazna pozycja i jestem pewny, ze bedzie dobrze sluzyl wspinaczom zainteresowanym tym pieknym rejonem.

New to kilkanascie kilometrow piaskowcowych masywow o nieregularnym konturze – z mnostwem zakretow, filarow i pekniec, ciagnacych sie malowniczo wzdluz dolin rzek New i Meadow lub okalajacych jezioro Summersville. Wysokosc scian na ogol nie przekracza 30 m. Lita zolta lub szara skala jest twarda i nie bardzo scierna. Przewazaja chwyty krawedziowe i poziome pekniecia, sporo jest przewieszen z nierzadko efektownymi okapami. Wiele drog "patenciarskich", wymagajacych dobrej techniki. Dwie aktualnie najtrudniejsze drogi w rejonie, to "Proper Soul" oraz "Lord Voldemort" (obie 5.14a) na Endless. W rejonie NRG wspinano sie juz wiele lat temu (zdjecie), w ostatnich dekadach odwiedzany byl on przez takie indywidualnosci, jak Lynn Hill, Scott Franklin, Peter Croft czy Marc LeMenestrel, Alain Ghersen i Jibe Tribout. Polacy wspinaja sie tu najpewniej od lat dziewiecdziesiatych. Do ich najciekawszych dokonan nalezy "Apollo Reed" 5.13a, zrobione OS przez Tomasza Oleksego w sierpniu 2002 roku. W polowie lat dziewiecdziesiatych Bogdan Kaleta zapisal sie przejsciem OS "Latcic Acid Bath" 5.12d.

Te ksiazke musisz przeczytac! "Smak gor" odpowie Ci na pytania, ktore chciales zadac alpinistom. Po co oni tam chodza? Ile to kosztuje? Jak mozna sie umyc i wysikac na siedmiu tysiacach metrow? Czy to prawda, ze po paru pobytach na duzej wysokosci w mozgu robia sie dziury? Czy Szerpowie naprawde nie lubia himalaistow? Czy mozna nie wejsc na szczyt a powiedziec, ze sie weszlo? Odpowiedzi udziela Ryszard Pawlowski, jeden z najlepszych alpinistow polskich. "Smak gor" (okladka) to ksiazka inna, niz dziesiatki pozycji gorskiej literatury, ustawianych na ksiegarskich polkach. To ksiazka dla Ciebie. Drugim jej obliczem jest psychologiczny portret Ryszarda Pawlowskiego – czlowieka, ktory w miescie czuje sie zagubiony a w warunkach, w ktorych zwykli zjadacze chleba nie przetrwaliby ani dnia, on oddycha pelna piersia i jeszcze ma sily, by zdobywac K2, trzy razy wejsc na Mount Everest i rozwinac najlepsza w Polsce firme oferujaca komercyjne wyprawy wysokogorskie.

Ilosc stron: 206 (kilkadziesiat kolorowych zdjec); Format – B5 (175 x 250); Oprawa klejona + obwoluta; Cena 29,90 zl brutto (wraz z kosztem przesylki listem poleconym w Polsce).

Za posrednictwem GiA latwo mozesz stac sie wlascicielem tej ksiazki – wystarczy napisac e-mail, zadzwonic lub wyslac sms – ksiazka nadejdzie poczta.

W majowym numerze (258) brytyjskiego miesiecznika "High Mountain" w dziale INFO na stronie 59 i 60 znajdujemy mocny polski akcent, towarzyszacy wzmiance o ubieglorocznej zimowej wyprawie na K2 (szerzej omowionej juz, jako goracy temat, w numerze z sierpnia 2003). Wszak do notek i ilustrowanych informacji o Polakach "High" juz nas przyzwyczail. Tym razem obok raportu opublikowano najobszerniejszy dotad w tym magazynie material kartograficzny, i to w wlasnie polski – mianowicie calostronicowa reprodukcje (zobacz) fragmentu mapy satelitarnej Baltoro, opracowanej przez Centrum Dokumentacji Wysokogorskiej (CDW) PZA oraz firme Geosystems Polska. Ilustracje omawia zyczliwa notka od redaktora "High", w ktorej czytamy: "Mamy okazje opublikowac doskonala satelitarna mape obrazowa K2 i jego otoczenia. Przygotowal ja Grzegorz Glazek z Polskiego Centrum Dokumentacji Wysokogorskiej i jest ona czescia szerszego, prowadzonego przez Centrum projektu, obejmujacego cale Baltoro i polnocne stoki K2 w skali 1:75 000. Dane satelitarne pochodza z satelity SPOT i zostaly potem przetworzone przez firme Geosytems Polska. Glownymi zrodlami wysokosci i nazw byly mapa Jerzego Wali z 1990 r. 1:250 000, chinska mapa 1:100 000 (Langzhou Instutite) oraz mapa Tsuneo Miyamoriego 1:75 000 z 2001 roku. Poniewaz tylko mapa chinska dokladnie oddaje linie grzbietow, wydaje sie ze rowniez i wysokosci podane wedlug niej moga byc najbardziej dokladne. Tym, ktorych interesuje pelna specyfikacja techniczna podajemy, ze obraz uzyskano z wysokosci 822 km nad powierzchnia Ziemi o godzinie 05:32 GMT, 8 listopada 2001, z odchyleniem linii widzenia od pionu o 26,5 stopnia ku wschodowi."

Przypomnijmy (zob. recenzje w rubryce Wydawnicze z 2001 r.), iz dzial MOUNTAIN INFO jako samoistna czesc inkorporowano do "Higha" z magazynu "Mountain" po jego zamknieciu. Od 1993 r. redaguje go zasluzony autor przewodnikow alpejskich Lindsay Griffin. Z czasem dzial ten rozrosl sie i stal sie jednym z dwoch najbardziej miarodajnych angielskojezycznych podsumowan sezonow w gorach swiata. Od kilku lat poczesna prezentacje znalezli w nim Polacy. Dodajmy tez, ze CDW PZA od swego ukonstytuowania w 2000 roku, jako wiodacym tematem zajmuje sie projektami zwiazanymi z dokumentacja Karakorum. Filarem pozostalych, tradycyjnych prac kartograficznych z tej serii jest Jerzy Wala, o ktorego kilku ostatnich opracowaniach, wykonanych w ramach wspolpracy z Centrum, czesto tu wspominalismy (m.in. o materialach z grupy Batury w "Taternikach" 1 i 2 /2004, oraz o nowej mapie tej grupy, zob. GS 01/04).

Nakladem wydawnictwa Sklepu Podroznika ukazal sie anonsowany juz przez nas przewodnik przeznaczony dla milosnikow skialpinizmu "Narciarstwo wysokogorskie w Polskich Tatrach Wysokich" (okladka). Autorami opracowania sa swietni narciarze, doskonale znajacy tatrzanskie zleby – Jozef Wala (syn Jerzego) i Karol Zyczkowski. Podjeli oni trud opisania wiekszosci drog narciarskich w polskiej czesci Tatr Wysokich, ktore zostaly dotad pokonane przez narciarzy. W ksiazce znalazly sie opisy 103 zjazdow o roznych trudnosciach i roznej dostepnosci w ciagu sezonu zimowego (niektore ze wzgledu na warunki sniegowe sa "przejezdne" tylko kilka dni w roku). Aby ulatwic czytelnikowi rozeznanie, autorzy poprzedzili kazdy opis zestawem parametrow charakteryzujacych zjazd (m.in. stopien trudnosci wedlug ich wlasnej klasyfikacji, maksymalne nachylenie stoku, minimalna szerokosc zlebu). Parametry podawane sa tez dalej w opisie dla poszczegolnych odcinkow zjazdu. Wszystkie trasy sa ponumerowane i czytelnie wrysowane w zdjecia lub rysunki scian. Szata ilustracyjna jest zreszta mocna strona calego wydawnictwa. Tam, gdzie to bylo mozliwe, podana jest data pierwszego zjazdu i nazwisko lub nazwiska uczestnikow. Opisy podzielone sa na 4 rejony (otoczenie Morskiego Oka, Piec Stawow Polskich i Dolinka Buczynowa, doliny Panszczycy i Waksmundzka, otoczenie Hali Gasienicowej), kazdy rejon ma osobny schemat tras. Na koncu ksiazki omowione sa zagadnienia zwiazane z doborem sprzetu, dosc szczegolowo przedstawiono tez niebezpieczenstwa gor w zimie, ze szczegolnym uwzglednieniem zagrozenia lawinowego.

Przewodnik budzi zainteresowanie nie tylko ze strony narciarzy o sportowym nastawieniu, ale takze bardziej wyrobionych amatorow bialego szalenstwa poza nartostradami i cizba ludzka w rejonach kolejek i wyciagow. Czekamy na Tatry Zachodnie – tez przeciez narciarsko bardzo atrakcyjne!

Kwietniowy 132 numer "Rock & Ice" przyniosl kilka bardzo ciekawych materialow. W dziale nowosci, na pierwszym miejscu podana jest obszerna informacja o nowej drodze Slowencow Tomaza Humara (34 lata) i Alesa Kozelja (29 lat), poprowadzonej w grudniu 2003 r., niebezpieczna poludniowa sciana Aconcagua (6962 m). Przejscie to juz bylo wzmiankowane w naszej "Gazetce Gorskiej" (GG 01/04 z 04.01.2004). Droga nosi nazwe "Mobitel's Swallow – Johan's Route" (pierwszy czlon nazwy to uklon w strone sponsora, firmy Mobitel, "Johan" to Janez Jeglic, czolowy alpinista Slowenii, tragicznie zmarly na Nuptse w r. 1997 jako partner Humara). Trudnosci VI M 5/6 A2 2500 m. Humar okreslil droge jako jedna z najpowazniejszych i najniebezpieczniejszych na swiecie. "To byl bilet w jedna strone. – wspomina. – Na calej drodze nie bylo zadnej dobrej sruby ani haka a wspinalismy sie pod jednym wielkim serakiem. Jedyna droga powrotu prowadzila przez wierzcholek." Przypomnijmy, iz Humar wrocil do wspinania po prawie 3 latach przerwy spowodowanej ciezkim upadkiem z remontowanych we wlasnym domu piwnicznych schodow (zmiazdzona lewa kostka i zlamana prawa kosc udowa). Spedzil 2 lata na wozku inwalidzkim, ale ostatecznie, po zrezygnowaniu z konwencjonalnej medycyny na rzecz m.in. homeopatii, wrocil ("z pomoca Boza") w pelni do zdrowia. Do takich smialkow, jak Humar czy Kozelj, skierowany jest chyba artykul "The Devil's Curse" Pete Tekady o malo u nas znanej, choc niezwykle pieknej NW scianie Devil's Thumb (2767 m) w kanadyjskich Coast Mountains. Zadanie pozornie proste: przejsc 2000 m sniezno-lodowo-skalnej sciany o srednim nastromieniu 65*. W ciagu 27 lat odbylo sie 14 prob jej przejscia (to prawda, iz wiekszosc zalamywala sie u jej podnoza) i 14 zaniechan, 3 osoby zginely, w tym w zeszlym roku swietna dwojka kanadyjska Guy Edwards i John Millar. W 1982 Mike Bearzi (zabil sie na Ngozumpa Kang II w 2002) i Dieter Klose przeszli ok. 800 m sciany i jak dotychczas doszli na niej najwyzej. Sciana nie przebyta – a moze nie do przebycia? Glowny jej problem, to rzadko spotykane w tak stromych scianach zagrozenie lawinowe. Krazy nawet o niej taka opinia: jesli ktos ja zrobi, to tak jakby nie udala mu sie proba samobojcza. Zainteresowanych historia Devil's Thumb warto tez odeslac do cennego artykulu Dietera Klose "The Fickle Face" w AAJ 2003 s. 30--43. Przeniesmy sie teraz na poludnie – do Teksasu, nad rzeke Pecos, do wapiennego Continental Ranch, gdzie na prywatnym terenie (kiedys zamknietym dla wspinaczy, teraz jest sie tam milym gosciem, placac za wstep 10$ na osobe za kazdy dzien) powstal nowy sportowy rejon, ktorego monografie prezentuje Jeff Jackson. Choc na razie jest tam zaledwie 140 drog, to mozliwosci wspinaczkowe ocenia sie jako "nieskonczone". Na koniec odnotujmy, iz w galerii foto znalazla sie praca Dawida Kaszlikowskiego z przejscia "Last Cry of the Butterfly" na Alasce – w krotkim czasie kolejna publikacja tego autora w prasie amerykanskiej. Nastepny numer ukaze sie przed wakacjami w czerwcu.

Wiosenny numer amerykanskiego kwartalnika "Alpinist" (okladka) ukazal sie z mottem na grzbiecie "Small walls too have their Everests" (Male sciany maja tez swoje Everesty). Lekture zacznijmy od akcentow polskich, ktorych w tym numerze takze nie zabraklo. Nie pierwszy raz okazuje sie, ze nasi wspinacze cenieni sa w swiecie nie tylko za swoje dokonania sportowe, ale takze umiejetnosci pisarskie. "To byl najlepszy tekst wspinaczkowy jaki kiedykolwiek czytalem, ze wzgledu na jego uczciwosc, styl, przemyslenia i strukture." – napisal w liscie do redakcji Andy Kirkpatrick, znany brytyjski wspinacz, po lekturze opowiadania "Losar" Wojciecha Kurtyki (nr 4/2003). "W roku 1979 wzialem udzial w polskiej ekspedycji na Lhotse. – wspomina z kolei Norweg Haavard Nesheim. – W tym czasie Polska byla politycznie uciskana nacja i wspinanie na wielkie gory stanowilo ekspresje wolnosci." Opowiadanie Nesheima poswiecone jest przejsciu norwesko-polskiemu (z Hansem Ch. Dosethem, Frode Guldalem, Andrzejem Czokiem i Januszem Skorkiem) polnocno-wschodniego filara Thalay Sagar w r. 1983 ("Taternik" 2/83 s.68). Tekst ten jest czescia niezwykle obszernej (22 strony) monografii calego masywu Thalay Sagar (6904 m) w Indiach w opracowaniu Johna Thackray'a i Roy'a Kligfielda, uzupelnionej wspomnieniami jeszcze 7 autorow, w tym najaktualniejszym – Bulgara Nikoly Lewakowa z przejscia nowa droga sciany polnocnej minionej jesieni (GG 31 X 2003). Ogolem na Thalay Sagarze mozna doliczyc sie 9 nielatwych drog oraz 2 zaawansowanych prob, czekajacych na dokonczenie, w tym na scianie wschodniej "proby polskiej" Tomasza Kopysia i Zbigniewa Skierskiego z r. 1987, przerwanej ok. 150 m od celu, po upadku prowadzacego.

Wsrod pozostalych artykulow polecic warto wspomnieniowy tekst Pavleta Kozjeka, jednego z plejady renomowanych Slowencow, od poczatku lat 80. robiacych swietne przejscia w gorach na calym swiecie. "Nie bylo dla mnie trudne wstac o czwartej rano – wspomina swoje gorskie poczatki – jechac trzema a czasami czterema autobusami, podchodzic nastepna godzine czy dwie do podstawy sciany, wspiac sie i zejsc i wrocic ta sama droga do domu." Jedno ze zdjec z r. 1979 pokazuje Kozjeka latem w Alpach w ciezkich skorzanych butach, ktore – jak czytamy w artykule – w owym czasie byly u nich norma zima jak i latem. Dziwia one o tyle, ze w owym czasie w Tatrach miekkie buty (tzw. korkery) byly juz znane od paru sezonow i bardzo popularne (zreszta i w Alpach tez w nich sie wspinalismy). Czyzbysmy wyprzedzili w tym wzgledzie Slowencow? Niektore wspomnienia Kozjeka sa zabawne. W trakcie przejscia "Shielda" na El Capie spadl 10 m i rozbil sobie paskudnie twarz. Byl caly zakrwawiony. Na ten widok jego partner, Slavc Sveticic, beznamietnie odparl: "Nie jest zle. Nie podejrzewam, zebys mial dziure w glowie..." Artykul "The Kalamarka Arete", napisany przez Igora Kollera, przypomina z kolei o wspanialych czeskich i saksonskich piaskowcach. Szkoda troche, ze autor piszac o regulach wspinania w tych rejonach nie wspomnial przy okazji o naszej – majacej przeciez podobne historyczne poczatki i takiez same reguly – Hejszowinie. W dziale pozegnan zamieszczono wspomnienie o Johnie Durrance (1912-2003), weteranie wyprawy na K2 w r. 1939.

"Alpinist" jest obecnie najmodniejszym i najbardziej poczytnym pismem alpinistycznym, lektura obowiazkowa dla wszystkich "tworczych" wspinaczy. Gazeta jest nietania, zeszyt kosztuje (z podatkiem) ok. 14$, nieco taniej wychodzi w prenumeracie (4 zeszyty 46$; z wysylka do Polski 58$). W USA pismo dostepne jest w wazniejszych sklepach wspinaczkowych i w ksiegarniach "Borders". Razem 96 stron, w tym reklamy 8 stron.